Ενέργεια: Επενδύσεις σε ένα νέο τοπίο

O επενδυτικός οργασμός στις ΑΠΕ, που καταγράφηκε την τελευταία τριετία και το επενδυτικό ενδιαφέρον που συνεχίζεται, καθιστά εφικτή την προοπτική εξαγωγής του παραγόμενου ρεύματος από τις ΑΠΕ προς τη Γερμανία και προς άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Βασική γι’αυτό προϋπόθεση είναι η συγκεκριμένη προοπτική να υποστηριχθεί από τις αναγκαίες στρατηγικές επενδύσεις, από ένα πιο ευέλικτο, και με λιγότερη γραφειοκρατία, κράτος και από ένα ξεκαθάρισμα τοπίου σε σχέση με το πολυσυζητημένο τέλος των ΑΠΕ και τις εγγυημένες τιμές. 

Πρόκειται για το βασικό συμπέρασμα της ενότητας για τις ΑΠΕ, στο πλαίσιο των εργασιών του επενδυτικού φόρουμ με τίτλο «Ενέργεια: Επενδύσεις σε ένα νέο τοπίο», που διοργανώθηκε την Πέμπτη 7 Ιουλίου από το οικονομικό-επενδυτικό περιοδικό «ΧΡΗΜΑ» και τα «Moneyconferences» στο ξενοδοχείο Intercontinental. Ένα ακόμα σημαντικό συμπέρασμα ήταν ότι, λόγω της δυσμενούς οικονομικής συγκυρίας, οι χρηματοδοτήσεις των έργων γίνονται πιο επιλεκτικά και η ποσοστιαία συνδρομή των τραπεζών αναμένεται να είναι μικρότερη, ενώ θα ενισχύονται έργα για τα οποία υπάρχει ένα σημαντικό ποσοστό ιδίων κεφαλαίων από την πλευρά του επενδυτή. 

To συγκεκριμένο συνέδριο, που τέθηκε υπό την αιγίδα του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, καθώς επίσης και του «Invest in Greece», πραγματοποιήθηκε επίσης με τη συνεργασία της αντιπροσωπείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Ελλάδα, του γραφείου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην Αθήνα, αλλά και του συνόλου των φορέων που εκπροσωπούν τους επιμέρους τομείς της ενέργειας. 

Στο φόρουμ, πέρα από την ηγεσία του ΥΠΕΚΑ, τους εκπροσώπους της Ε.Ε., τους εκπροσώπους των τραπεζών και των περιφερειών, συμμετείχαν ως ομιλητές ή ως πάνελιστ, πάνω από 70 εκπρόσωποι των κορυφαίων ελληνικών και ξένων επιχειρηματικών ομίλων που επενδύουν σήμερα σε όλους τους τομείς της ενέργειας.

Μια «καυτή» θεματολογία
Ο λογαριασμός του τέλους ΑΠΕ, οι νέες διατάξεις του ν.3851/2010 που αφορούν την τιμολόγηση της ενέργειας που παράγεται από ΑΠΕ, η διασφάλιση της ισότιμης πρόσβασης τρίτων στα δίκτυα, οι προϋποθέσεις επιτάχυνσης της αξιοποίησης του αιολικού δυναμικού στα νησιά, η χρηματοδότηση και η προοπτική ξένων επενδύσεων στο χώρο, η ραγδαία άνοδος των επενδύσεων στα φωτοβολταϊκά, τα οικονομικά μεγέθη και οι στρατηγικές κινήσεις των περίπου 100 επιχειρήσεων του κλάδου, η προοπτική εξαγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ, αλλά και η προοπτική αύξησης των εξαγορών και των συγχωνεύσεων στον τομέα των ΑΠΕ στην Ελλάδα το 2011 και το 2012, οι νέες προοπτικές για τη βιομάζα και τη γεωθερμία και η καύση απορριμμάτων με ενεργειακή αξιοποίηση ήταν ανάμεσα στα βασικά θέματα που συζητήθηκαν κατά τη διάρκεια των επιμέρους θεματικών των πάνελ της ενότητας.

Παναγιώτης Χαβιαρόπουλος 
ΑΠΕ ΥΠΕΚΑ
Οι στόχοι παραμένουν φιλόδοξοι
Στην ομιλία του, κατά την έναρξη του πρώτου πάνελ της ενότητας με θέμα «Το επόμενο βήμα στην αιολική ενέργεια», ο κ. Παναγιώτης Χαβιαρόπουλος, Διευθυντής της Υπηρεσίας ΑΠΕ του ΥΠΕΚΑ, αναφέρθηκε αναλυτικά στους στόχους του Εθνικού Σχεδίου Δράσης 2010-2020 για τις ΑΠΕ, που παρουσιάστηκε το 2010 και αποτελεί ένα φιλόδοξο σχέδιο που αποβλέπει στην αναμόρφωση του ενεργειακού μίγματος της χώρας, προκειμένου να ικανοποιηθούν οι δεσμευτικοί στόχοι του 2020 για τις ΑΠΕ (επίπεδο διείσδυσης: 40% ηλεκτρισμός, 20% θερμότητα και 10% μεταφορές). Σημαντική θα είναι και η συμμετοχή των λοιπών ΑΠΕ, όπως η βιομάζα, η γεωθερμική και η ηλιακή ενέργεια. Οι συνολικές επενδύσεις στον ενεργειακό τομέα μέσα στην επόμενη δεκαετία εκτιμώνται στα 22,2 δισ. ευρώ, με εκτιμώμενες καθ’ έτος επενδύσεις της τάξης των 2 δισ. ευρώ. Από τις επενδύσεις αυτές, ένα ποσό, της τάξης των 16,5 δισ., θα κατευθυνθούν σε νέες εγκαταστάσεις ΑΠΕ, το 1,6 στην αντλιοταμίευση που θα υποστηρίξει τη μεταβαλλόμενη παραγωγή των ΑΠΕ, το 1,1 δισ. στην ηλιακή θέρμανση/ψύξη και 0,5 δισ. στα έργα βιομάζας και βιοαερίου.

ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ
«ΚΑΘΑΡΟΥ» ΑΝΘΡΑΚΑ
Στις τεχνολογίες ορυκτών καυσίμων η χώρα θα επενδύσει 2,1 δισ. ευρώ για νέα ισχύ «καθαρού άνθρακα», ενώ 3,3 δισ. θα επενδυθούν σε μονάδες φυσικού αερίου.
Το 2011 οι επενδύσεις θα προέλθουν από δύο κυρίως τεχνολογίες ηλεκτροπαραγωγής, τα αιολικά και τα φωτοβολταϊκά, καθώς και από τα απαραίτητα έργα αναβάθμισης του συστήματος μεταφοράς και δικτύων διανομής.
Σε ό,τι αφορά ειδικά τα φωτοβολταϊκά, αναμένεται, μέχρι το τέλος του 2011, να εγκατασταθούν επιπλέον 200 MW. Υπό κατασκευή βρίσκονται εξάλλου αιολικά πάρκα ισχύος περίπου 300 MW, τα οποία θα λειτουργήσουν μέσα στο 2011 και ο προϋπολογισμός τους αγγίζει τα 450 εκατ. ευρώ. Συνολικά, οι επενδύσεις που συνδέονται άμεσα ή έμμεσα με τις ΑΠΕ εντός του 2011 θα ανέλθουν στα 1.350 εκατ. ευρώ.

Παναγιώτης Παπασταματίου 
ΕΛΕΤΑΕΝ
Διπλάσια τα αιολικά 
Στο χαιρετισμό που, από τη δική του πλευρά, απηύθυνε ο κ. Παναγιώτης Παπασταματίου, πρόεδρος του Δ.Σ. της ΕΛΕΤΑΕΝ, ανέφερε ότι ο μέσος όρος εγκαταστάσεως αιολικών πάρκων στην Ελλάδα έχει διπλασιαστεί. Οι επενδύσεις μάλιστα αιολικών πάρκων που υλοποιούνται αυτή την περίοδο αναμένεται να οδηγήσουν τη συνολική ισχύ των εγκαταστάσεων που θα συνδεθούν στο σύστημα το 2011 στα 350 MW, με συνολικό ύψος επενδύσεων άνω των 500 εκατ. ευρώ. Σε σχέση με το επιχείρημα ότι οι ΑΠΕ είναι ένα είδος «ακριβής» ανάπτυξης, που δεν μπορεί να προωθείται εν μέσω οικονομικής κρίσης, ο κ. Παπασταματίου επέμεινε στις άμεσης επικαιρότητας προτάσεις του ΕΛΕΤΑΕΝ, να υπάρχει επαρκής εγγύηση των συμβάσεων πώλησης ενέργειας και ορθή αποτίμηση του ειδικού τέλους ΑΠΕ, που σήμερα είναι τεχνητά υπερτιμημένο σε βάρος των καταναλωτών και των ΑΠΕ. Ιδιαίτερη έμφαση έδωσε επίσης στην καθαρότητα των κανόνων, που είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την υγιή επιχειρηματικότητα και συνδέεται με ζητήματα γραφειοκρατίας και διαφάνειας, επισημαίνοντας την ανάγκη: πρώτον, να επιλυθούν τα χρόνια και γνωστά προβλήματα της αδειοδοτικής διαδικασίας και δεύτερον, να επιταχυνθεί η απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας και να εφαρμοσθεί τίμιος και διαφανής ανταγωνισμός καυσίμων και μορφών ενέργειας.

Martin Knapp 
Ελληνογερμανικό Επιμελητήριο
Από τη δική του πλευρά, ο κ. Martin Knapp, Γενικός Διευθυντής του Ελληνογερμανικού Επιμελητηρίου, στο χαιρετισμό που απηύθυνε, τόνισε ότι οι ΑΠΕ θα παίξουν αποφασιστικό ρόλο στην οικονομία, ενόψει μάλιστα και του σχεδίου για την ανάπτυξη των εξαγωγών ενέργειας από φωτοβολταϊκά στην Κεντρική Ευρώπη. Ιδιαίτερα αναφέρθηκε στις προωθητικές ενέργειες του Ελληνογερμανικού Επιμελητηρίου σχετικά με τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και ειδικότερα στο διαδικτυακό τόπο (www.renewablesb2b.com) που έχει δημιουργήσει το Επιμελητήριο και αποτελεί τη μεγαλύτερη επιχειρησιακή πλατφόρμα στο χώρο των ΑΠΕ, περιλαμβάνοντας δύο βασικές ενότητες: α) το «πάντρεμα» των επιχειρήσεων και β) τις ΑΠΕ στην Ελλάδα. Η πλατφόρμα καλύπτει, μεταξύ άλλων, τους τομείς της ηλιακής, αιολικής και υδροηλεκτρικής ενέργειας, της γεωθερμίας, της βιοενέργειας και της εξοικονόμησης ενέργειας με μια ευρεία γκάμα εξειδικευμένων πληροφοριών. Η δομή της πλατφόρμας, με τη διαφοροποίησή της σε «πύλη» πληροφόρησης και σε τόπο ηλεκτρονικής αγοράς, προσφέρει σε επιχειρήσεις με εξαγωγικό ή εισαγωγικό προσανατολισμό ένα εντελώς νέο εργαλείο για τη διευκόλυνση των διεθνών εμπορικών συναλλαγών.

Το επόμενο βήμα στην αιολική ενέργεια
Στη συζήτηση που ακολούθησε, με θέμα «Το επόμενο βήμα στην αιολική ενέργεια», συμμετείχαν οι κ.κ. Αθανάσιος Τσαντίλας, Γενικός Διευθυντής Ενέργειας της «Rokas Renewables», Εμμανουήλ Μαραγκουδάκης, Διευθύνων Σύμβουλος της «Τέρνα Ενεργειακή», Δρ. Γιάννης Τσιπουρίδης, Διευθύνων Σύμβουλος της «ΔΕΗ Ανανεώσιμες», Βασίλης Σπηλιωτόπουλος, Γενικός Διευθυντής της «Gamesa Ενεργειακή Ελλάς» και Ιωάννης Εμίρης, Διευθυντής της Διεύθυνσης Επενδυτικής Τραπεζικής της «Alpha Bank».

Βασίλης Σπηλιωτόπουλος
Gamesa Ενεργειακή Ελλάς
Σημαντική η βοήθεια του επενδυτικού νόμου

Ιδιαίτερη έμφαση απέδωσε στα οφέλη που προκύπτουν για την οικονομία από τα αιολικά πάρκα ο κ. Βασίλης Σπηλιωτόπουλος, Γενικός Διευθυντής της «Gamesa Ενεργειακή Ελλάς», όπως η δημιουργία θέσεων εργασίας και η απόδοση του ΦΠΑ, τονίζοντας ότι υπάρχει ισχυρή προστιθέμενη αξία από την ανάπτυξη των αιολικών πάρκων. Παράγοντες που παίζουν σημαντικό ρόλο ως προς την ανάπτυξή τους είναι η ειδική βοήθεια μέσω του επενδυτικού νόμου, η κρίσιμη μάζα επενδύσεων, αλλά και η οικονομική αστάθεια.

Γιάννης Τσιπουρίδης
ΔΕΗ Ανανεώσιμες
Τα αιολικά δεν είναι ακριβά

Ο Δρ. Γιάννης Τσιπουρίδης επεσήμανε, από την πλευρά του, ότι τα αιολικά πάρκα δεν αποτελούν ακριβή μορφή ενέργειας, αλλά αντίθετα έχουν να προσφέρουν πολλά σε επίπεδο συγκράτησης του οικονομικού και του κοινωνικο-περιβαλλοντικού κόστους της παραγωγής ενέργειας. Υπενθύμισε ότι το 2013 η χώρα θα κληθεί να καταβάλει περίπου 1 δισ. ευρώ το χρόνο για δικαιώματα ρύπων για να προσθέσει ότι οι ΑΠΕ έρχονται να υποκαταστήσουν σταδιακά το λιγνίτη και να περιορίσουν τις υποχρεώσεις μας. Δεδομένου του ότι το τέλος στους λογαριασμούς της ΔΕΗ πηγαίνει για την αποπληρωμή των ΑΠΕ, όταν η τιμή τους είναι υψηλότερη από την οριακή τιμή του συστήματος, στο μέλλον η «ψαλίδα» θα κλείσει. Όσον αφορά τη δυνατότητα του ηλεκτρικού δικτύου να «αντέξει» 40% ρεύμα από ΑΠΕ, αυτή είναι εφικτή με την προϋπόθεση ότι θα υπάρξει κάποιος χρόνος, καλύτερες διασυνδέσεις, καταμερισμός και κάποιας μορφής αποθήκευση της ενέργειας όπως η αντλιοταμίευση.

Αθανάσιος Τσαντίλας
 Rokas Renewables
Περιφερειακό εισόδημα, το 40% της αξίας του αιολικού

Κατά τη δική του παρέμβαση ο κ. Αθανάσιος Τσαντίλας, Γενικός Διευθυντής Ενέργειας της «Rokas Renewables», ανέφερε ότι το 30-40% της αξίας ενός τυπικού αιολικού πάρκου παραμένει στην ελληνική αγορά και αποτελεί περιφερειακό εισόδημα. Επίσης, ο βασικός εξοπλισμός και η ανεμογεννήτρια μπορούν να κατασκευαστούν στην Ελλάδα, όπως και άλλα τμήματα των αιολικών πάρκων με σημαντική προστιθέμενη αξία, απαιτείται όμως μια κρίσιμη μάζα παραγωγής, προκειμένου να γίνει δυνατή η αξιοποίηση των τμημάτων αυτών από τους επενδυτές. 

Σε σχέση με τις υπάρχουσες δυσκολίες χρηματοδότησης των μεγάλων επενδυτικών πρότζεκτ, από πλευράς ελληνικών τραπεζών, ο κ. Τσαντίλας διευκρίνισε ότι η χρηματοδότηση της «Rokas Renewables» δεν επηρεάζεται, καθώς η χρηματοδότηση προέρχεται εξολοκλήρου από τη μητρική εταιρεία (ισπανική Iberdrola) και από τράπεζες του εξωτερικού. Διατύπωσε επίσης την εκτίμηση ότι, εφόσον η επιχειρούμενη σήμερα αποσυμφόρηση και απλοποίηση της αδειοδοτικής διαδικασίας επιτευχθεί άμεσα, σημαντικά επενδυτικά σχέδια θα μπουν αμέσως στη φάση της υλοποίησης.

Εμμανουήλ Μαραγκουδάκης
Τέρνα Ενεργειακή
Νέο μοντέλο συμμετοχής

Ο κ. Εμμανουήλ Μαραγκουδάκης, Διευθύνων Σύμβουλος της «Τέρνα Ενεργειακή», αναφερόμενος στο μύθο του ακριβού κόστους των ΑΠΕ, υπενθύμισε ότι η σύγκριση των τιμών για την αιολική ενέργεια στην Ελλάδα γίνεται με βάση το λιγνίτη, χωρίς όμως να υπολογίζεται το κόστος των ρύπων και το κόστος του καυσίμου. Σε περίπτωση μάλιστα που δεν είχε μεσολαβήσει η κρίση, η οποία άλλαξε τα δεδομένα της ζήτησης, η σχετική ταρίφα θα ήταν πολύ κοντά στην τιμή του συστήματος. Αναφερόμενος, εξάλλου, στο χρηματοδοτικό μοντέλο «επενδυτής-τράπεζα», τόνισε ότι στην παρούσα φάση αυτό είναι πεπερασμένο, καθώς στα νέα μοντέλα που υιοθετούνται στο εξωτερικό συμμετέχει στην επένδυση και το κράτος, βάσει ειδικής νομοθεσίας. Συγκεκριμένα, σε άλλες χώρες έχει θεσπιστεί ειδική νομοθεσία φορολογικών κινήτρων, η οποία προβλέπει τη διακίνηση κεφαλαίων στο εσωτερικό ενός ομίλου, προκειμένου να χρησιμοποιηθούν για επενδύσεις. Προσφέρεται δε η δυνατότητα να μεταφερθούν οι φορολογικές απαλλαγές και σε άλλη εταιρεία του ίδιου ομίλου, που θα πάρει χρηματοδότηση για νέα έργα. Ο κ. Μαραγκουδάκης, πάντως, επέμεινε ιδιαίτερα στο ισχυρό επενδυτικό ενδιαφέρον που μπορεί να προσελκύσει ο τομέας, παρά τα νομοθετικά εμπόδια που υπήρξαν σε συγκεκριμένες κατηγορίες σημαντικών επενδύσεων ΑΠΕ με μεγάλη εγχώρια προστιθέμενη αξία.

Ιωάννης Εμίρης
Alpha Bank
Θα βελτιωθεί η χρηματοδοτική ροή προς την ενέργεια

Από τη δική του τέλος πλευρά, ο κ. Ιωάννης Εμίρης, Διευθυντής της Διεύθυνσης Επενδυτικής Τραπεζικής της Alpha Bank, αναφερόμενος στην έλλειψη ρευστότητας και τις ώριμες επενδύσεις που πρέπει να χρηματοδοτηθούν, δήλωσε ότι τελικά τα προβλήματα χρηματοδότησης της Ελλάδας θα επιλυθούν και ο τραπεζικός κλάδος θα βελτιώσει τη χρηματική ροή προς τον τομέα της ενέργειας. Σημαντικός θα είναι πάντως σε κάθε περίπτωση και ο ρόλος των ξένων εταιρειών που μπορούν να φέρουν «φρέσκα» κεφάλαια από τις μητρικές τους εταιρείες, όπως επίσης της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, αλλά και του νέου χρηματοδοτικού εργαλείου ECS.

Φιλόδοξοι οι στόχοι στην αγορά των φωτοβολταϊκών

Δεν θα πρέπει πλέον να τίθενται στόχοι για την αγορά των φωτοβολταϊκών λαμβάνοντας υπόψη μόνο τις εγχώριες ανάγκες σε κατανάλωση ρεύματος, αλλά και τις δυνατότητες τροφοδοσίας της υπόλοιπης Ευρώπης. Αυτό ήταν το βασικό συμπέρασμα από τις τοποθετήσεις που έγιναν κατά τη διάρκεια του συνεδρίου στο πλαίσιο της ενότητας για τα φωτοβολταϊκά. 

Όπως ξεκάθαρα τονίστηκε, η προοπτική της συγκεκριμένης αγοράς για τα επόμενα 3-4 χρόνια είναι καλή και, με τα σημερινά δεδομένα, αναμένεται ότι θα επιτευχθεί ο στόχος για το 2015. Για την περαιτέρω ανάπτυξη της αγοράς, ο στόχος για το 2020 θα πρέπει να αναπροσαρμοστεί προς τα πάνω, αλλιώς η αγορά θα οδηγηθεί σε συρρίκνωση μετά από 4 χρόνια. Η προοπτική που διανοίγεται άμεσα για την Ελλάδα, σε συνδυασμό με τη γνωστή πρόταση Σόιμπλε, να γίνει η χώρα παραγωγός «πράσινης» ενέργειας από φωτοβολταϊκά και να τροφοδοτήσει και την υπόλοιπη Ευρώπη, δημιουργεί νέες δυνατότητες και με αυτό το πρίσμα οι νέοι στόχοι που θα τεθούν, θα πρέπει να λάβουν υπόψη και τις δυνατότητες εξαγωγών ρεύματος. Αυτή η θεώρηση γίνεται ακόμα πιο ελκυστική, αν λάβει κανείς υπόψη του τις υποδομές που έχουν δημιουργηθεί τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα για την παραγωγή φωτοβολταϊκών πλαισίων. 

Ήδη είναι σε πλήρη λειτουργία 5 μονάδες παραγωγής, που με την αθροιστική τους δυναμικότητα μπορούν να καλύψουν τις σημερινές ανάγκες της ελληνικής αγοράς. Πρόκειται για σύγχρονες επενδύσεις που ξεπερνούν το μισό δισ. ευρώ και δεν έχουν τίποτα να «ζηλέψουν» από τους Ευρωπαίους ανταγωνιστές. Η βιομηχανία έχει δημιουργήσει τα τελευταία χρόνια περίπου 700 θέσεις εργασίας, ενώ συνολικά ο κλάδος στην Ελλάδα απασχολεί πάνω από 5.000 άτομα (στην παραγωγή, μελέτη, εγκατάσταση, εμπορία, συντήρηση φωτοβολταϊκού εξοπλισμού κ.λπ.), νούμερο που συνεχώς αυξάνεται.

Δρ. Αλέξανδρος Ζαχαρίου
Σύνδεσμος Εταιρειών Φωτοβολταϊκών
Προσοχή στις εγγυημένες τιμές
Από τη δική του πλευρά, ο πρόεδρος του Συνδέσμου Εταιρειών Φωτοβολταϊκών κ. Αλέξανδρος Ζαχαρίου, χαιρετίζοντας την ενότητα για τις επενδύσεις στα φωτοβολταϊκά, σε σχέση με τις εγγυημένες τιμές, τόνισε ότι αυτές είναι εγγυημένες για 20 χρόνια και οποιαδήποτε ενδεχόμενη μελλοντική αλλαγή θα αφορά μόνο νέες συμβάσεις (επενδύσεις), όπως έχει επανειλημμένως επιβεβαιώσει ο εκάστοτε υπουργός ΠΕΚΑ. Οτιδήποτε άλλο θα ήταν καταστροφικό για το επενδυτικό περιβάλλον και θα δημιουργούσε κλίμα αβεβαιότητας, το οποίο θα οδηγούσε σε «πάγωμα» της αγοράς. Υπενθύμισε επίσης ότι τα πρώτα ουσιαστικά κίνητρα για την εγκατάσταση διασυνδεδεμένων φωτοβολταϊκών συστημάτων στην Ελλάδα δόθηκαν το 2006, όπου, με το νόμο 3468, είχε κανείς τη δυνατότητα πώλησης του ρεύματος προς το δίκτυο σε ειδική τιμή. Η εξέλιξη των τιμών αυτών αναπροσαρμόστηκε στις αρχές του 2009 (Ν. 3734), ενσωματώνοντας μια σταδιακή αποκλιμάκωση, που λαμβάνει υπόψη την προσδοκώμενη μείωση του κόστους του εξοπλισμού φωτοβολταϊκών στο μέλλον. Αυτά τα κίνητρα είναι απαραίτητα για την επίτευξη και των εθνικών στόχων, για τους οποίους έχει δεσμευτεί η χώρα απέναντι στην Ε.Ε.: 2200 MWp φωτοβολταϊκών μέχρι το 2020 με έναν ενδιάμεσο στόχο για 1500 MWp στο τέλος του 2014, μοιρασμένα μεταξύ αγροτών και λοιπών επενδυτών. 

Σε ό,τι αφορά την ανάπτυξη της αγοράς, επεσήμανε ότι, ενώ τα πρώτα χρόνια εφαρμογής του νόμου του 2006 η εξέλιξη ήταν εξαιρετικά αργή, κυρίως λόγω γραφειοκρατικών προβλημάτων, μετά από διορθώσεις του θεσμικού πλαισίου, για τις οποίες έκανε σημαντικές παρεμβάσεις ο ΣΕΦ, φτάσαμε σε μια υγιή, εκθετική ανάπτυξη της αγοράς την τελευταία διετία. Σήμερα έχουμε ξεπεράσει τα 310 MWp συνολικής εγκατεστημένης ισχύος, σε όλη την γκάμα συστημάτων από οικιακά και εμπορικά συστήματα σε στέγες, μέχρι μεγάλες μονάδες παραγωγής επί εδάφους.

Η δυναμική των οικιακών συστημάτων
Μάλιστα, τα μικρά οικιακά κερδίζουν συνεχώς έδαφος, καθώς αποτελούν μια πολύ ελκυστική επένδυση για κάθε ιδιώτη, όπως και τα συστήματα άνω των 150 kWp, καθώς αιτήσεις του 2007/2008 «ωριμάζουν» και υλοποιούνται.
Παρόλα αυτά, η κατηγορία των μεσαίου μεγέθους φωτοβολταϊκών παραμένει η μεγαλύτερη στην ελληνική αγορά, καθώς, στο ξεκίνημα της αγοράς, αυτά τα συστήματα είχαν απλούστερη αδειοδοτική διαδικασία, ενώ σήμερα οι περισσότερες εγκαταστάσεις στα νησιά εμπίπτουν σε αυτή την κατηγορία. 

Η δυναμική των οικιακών συστημάτων φαίνεται κι από το πλήθος των αιτημάτων που έχουν κατατεθεί και θα μπορούσαν να υλοποιηθούν πολύ σύντομα. Ήδη έχουμε ξεπεράσει τα 20 MWp εγκαταστάσεων, με μια μέση ισχύ ανά σύστημα στα 9 kWp, που σημαίνει ότι η πλειοψηφία των εγκαταστάσεων είναι κοντά στο μέγιστο επιτρεπτό όριο των 10 kWp. Αυτός ο τύπος των εγκαταστάσεων αναδεικνύει, με τον καλύτερο τρόπο, τα πλεονεκτήματα της τεχνολογίας, η οποία είναι η πλέον κατάλληλη για τη διάσπαρτη και αποκεντρωμένη παραγωγή ενέργειας, ενισχύοντας έτσι το δίκτυο.

Σε μια περίοδο που η ανάγκη για οικονομική ανάπτυξη και δημιουργία νέων θέσεων εργασίας είναι μεγαλύτερη από ποτέ, ενώ το κόστος και η περιβαλλοντική επιβάρυνση συμβατικών πηγών ενέργειας αποδεικνύεται όλο και πιο δυσβάσταχτη (βλ. διαρροή πλατφόρμας ΒΡ στον κόλπο του Μεξικού, ατύχημα Fukoshima κ.λπ.), είναι ξεκάθαρο ότι η επιλογή των φωτοβολταϊκών μόνο οφέλη μπορεί να φέρει.

Οι μεγάλες και οι μικρές επενδύσεις στα φωτοβολταϊκά
Το επίμαχο θέμα της χρηματοδότησης των επενδύσεων και τα γραφειοκρατικά ζητήματα που σχετίζονται με την αδειοδότηση των φωτοβολταϊκών πάρκων αποτέλεσαν το επίκεντρο των τοποθετήσεων των συμμετεχόντων στο πάνελ με τίτλο «Οι μεγάλες και οι μικρές επενδύσεις στα φωτοβολταϊκά». Οι εξελίξεις στην ελληνική οικονομία και το πρόβλημα της χρηματοδότησης, οι εξαγορές μονάδων φωτοβολταϊκών και το ενδιαφέρον των ξένων εταιρειών, τα προβλήματα σύνδεσης με το δίκτυο, οι 7.500 φάκελοι που εκκρεμούν προς αξιολόγηση στον ΔΕΣΜΗΕ, οι όροι σύνδεσης με τη ΔΕΗ και τα κριτήρια για το «ξεκαθάρισμα» των αιτήσεων, η μακροπρόθεσμη προοπτική της επιδότησης της ηλιακής κιλοβατώρας (Feed in Tarrif) ήταν ανάμεσα στα θέματα που απασχόλησαν τους συμμετέχοντες κ.κ. Σωτήρη Κάπελλο, Διευθυντή Ανάπτυξης Φωτοβολταϊκών της «ΕΛΠΕ Ανανεώσιμες», κ. Ευρυπίδη Δοντά, Πρόεδρο και Διευθύνοντα Σύμβουλο της «Επίλεκτος Κλωστοϋφαντουργία», κ. Κωνσταντίνο Μαύρο, Διευθύνοντα Σύμβουλο της «Positive Energy».

Σωτήρης Κάπελλος
ΕΛΠΕ Ανανεώσιμες
Αύξηση της αποδοτικότητας των φωτοβολταϊκών
Από τη δική του πλευρά, ο κ. Κάπελλος δήλωσε, καταρχάς, αισιόδοξος για την προσεχή ανάπτυξη των φωτοβολταϊκών, καθώς ο ΣΕΦ αναμένει να εγκατασταθούν φέτος 200-300 MW στη χώρα μας, ως αποτέλεσμα του ισχυρού επενδυτικού ενδιαφέροντος και του νέου θεσμικού πλαισίου που ισχύει από πέρσι.
Όπως τόνισε χαρακτηριστικά, στο μεγαλύτερο μέρος τους (52,5%), τα εγκατεστημένα φωτοβολταϊκά αφορούν έργα με ισχύ ανάμεσα στα 20 και 150 KW, ενώ πλέον αρχίζουν να επιταχύνονται και τα μικρά οικιακά συστήματα, εξασφαλίζοντας ένα κομμάτι της σχετικής πίτας. Σε κάθε όμως περίπτωση, κατά την εκτίμησή του, δύο είναι οι καθοριστικοί παράγοντες που θα επηρεάσουν την υλοποίηση των έργων στη συνέχεια: Ο πρώτος αφορά τα γραφειοκρατικά ζητήματα που σχετίζονται με την αδειοδότηση των φωτοβολταϊκών πάρκων και ο δεύτερος αφορά το επίμαχο θέμα της χρηματοδότησης των επενδύσεων, στο οποίο θα πρέπει άμεσα να βρεθούν λύσεις.
Ο κ. Καπέλλος τόνισε επίσης ιδιαίτερα ότι οι τεχνολογικές εξελίξεις έχουν οδηγήσει σε μείωση του κόστους και σε αύξηση της αποδοτικότητας των φωτοβολταϊκών συστημάτων. Σύμφωνα μάλιστα με τις εκτιμήσεις, μέχρι το τέλος της τρέχουσας χρονιάς οι τιμές των φωτοβολταϊκών θα καταγράψουν μείωση της τάξεως του 30%.

Κωνσταντίνος Μαύρος
Positive Energy
Θέμα χρηματοδότησης και διαφοροποίησης του μίγματος των επενδυτών
Ο κ. Μαύρος επεσήμανε, ανάμεσα σε άλλα, ότι η δυσμενής οικονομική συγκυρία δεν θα μπορούσε να αφήσει ανεπηρέαστο και τον κλάδο των φωτοβολταϊκών, με τις χρηματοδοτήσεις των έργων να γίνονται πιο δύσκολα, αλλά και πιο επιλεκτικά. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι η ποσοστιαία συνδρομή των τραπεζών αναμένεται να είναι μικρότερη και να ενισχύονται έργα για τα οποία υπάρχει ένα σημαντικό ποσοστό ιδίων κεφαλαίων από την πλευρά του επενδυτή. Με αυτήν την έννοια, ενδέχεται να «χαθούν» κάποια έργα, κυρίως όμως ευκαιριακού χαρακτήρα. Βέβαια, παρά το γεγονός ότι και το 2010 ήταν μια εξαιρετικά δύσκολη χρονιά για την οικονομία μας, οι ελληνικές τράπεζες χρηματοδότησαν 150 νέα MWp, ενώ το πρώτο τρίμηνο του 2011 εγκαταστάθηκαν επίσης 70 νέα MWp, εξέλιξη που, κατά την εκτίμησή του, οδηγεί σε αισιοδοξία για μια αγορά, στο τέλος του 2011, της τάξεως των 250-280 ΜWp. Το μέγεθος αυτό θα αντιστοιχεί σε μία επιπλέον σημαντική αύξηση της αγοράς των φωτοβολταϊκών της τάξεως του 70-80%. Συνεπώς, δεν θα μπει «φρένο» στην ανάπτυξη της αγοράς, αλλά θα διαφοροποιηθεί το μίγμα των επενδυτών. Σε ό,τι αφορά τις ξένες επενδύσεις, με την προϋπόθεση ότι θα διασφαλιστεί πρώτα η σταθερότητα, θα υπάρξει και αλλαγή στο ενεργειακό μίγμα της χώρας.

Ευρυπίδης Δοντάς
Επίλεκτος Κλωστοϋφαντουργία
Εφικτός ο στόχος των εξαγωγών ρεύματος

Εφικτό χαρακτήρισε ο κ. Δοντάς τον στόχο να καταστεί η Ελλάδα ένα κέντρο εξαγωγών ενέργειας, με την προϋπόθεση ότι θα δημιουργηθεί ένα κράτος πιο ευέλικτο, το οποίο θα μπορέσει αφενός να δημιουργήσει άμεσα τις απαραίτητες υποδομές και αφετέρου να προσελκύσει ξένους επενδυτές, που δεν θα απογοητεύονται από τη γραφειοκρατία. Σημειώνεται ιδιαίτερα ότι η «Επίλεκτος Κλωστοϋφαντουργία» του κ. Δοντά, μέσω της θυγατρικής της Selected Volt AE, υλοποίησε το μεγαλύτερο φωτοβολταϊκό πάρκο (10 MW), όχι μόνο της Ελλάδας αλλά και των Βαλκανίων, στην περιοχή των Φαρσάλων του Νομού Λαρίσης και δίπλα στις εγκαταστάσεις των εκκοκκιστηρίων και κλωστηρίων της μητρικής εταιρείας. Η συνολική παραγωγή ενέργειας ετησίως αναμένεται να ξεπερνάει τα 14 GWh και η ενεργειακή της απόδοση θα είναι αρκετή για να ηλεκτροδοτήσει μια πόλη με πληθυσμό 10.800 κατοίκων ή 3.730 νοικοκυριά. Τα έσοδα που περιμένει από το φωτοβολταϊκό πάρκο αναμένεται να είναι άνω των 5,5 εκατ. ετησίως.

Νίκος Παυλόπουλος
International Life ΑΕΓΑ

Από τη δική του πλευρά, ο κ. Ν. Παυλόπουλος, Διευθυντής Υποστήριξης Ειδικών & Μεγάλων Συνεργασιών της International Life ΑΕΓΑ, αναφέρθηκε στη δυνατότητα της ιδιωτικής ασφάλισης να καλύψει τους λειτουργικούς κινδύνους που μπορούν να προκαλέσουν ζημία σε έναν ιδιώτη ή μια επιχείρηση. Οι δυνατότητες προστασίας των ιδιωτών που επενδύουν σε φωτοβολταϊκά συστήματα καλύπτουν, ανάμεσα σε άλλα, την ανέγερση του έργου και την εγκατάσταση (καλύψεις πυρός, κινδύνου, γενικής αστικής ευθύνης κ.λπ.), τη λειτουργία (καλύψεις για μηχανικές βλάβες, απώλεια μικτών εσόδων, αστικών ευθυνών έναντι τρίτων κ.ά.), το μηχανολογικό εξοπλισμό, την περιουσία υπό φροντίδα (προαιρετικά), την απομάκρυνση ερειπίων κ.ά.
Το κόστος της ασφάλισης εξαρτάται από το είδος της εγκατάστασης, το μέγεθος της επένδυσης και την επιλογή των παρεχόμενων καλύψεων, αλλά γενικά κυμαίνεται στο 0,2-0,4% της επένδυσης. H Interlife δραστηριοποιείται σε 3 χώρες, συνεργάζεται με τους μεγαλύτερους αντασφαλιστικούς φορείς και στηρίζει κάθε κίνηση που προσφέρει ανάπτυξη στην αγορά.

Οι κατασκευαστές και οι προμηθευτές
Στο δεύτερο εξάλλου μέρος του πάνελ, κατασκευαστές και προμηθευτές φωτοβολταϊκών συστημάτων κατέθεσαν τις δικές τους εμπειρίες και απόψεις σε σχέση με την ανάπτυξη του κλάδου. Με συνομιλητές τούς κ.κ. Χάρη Χρηστίδη, Γενικό Διευθυντή της SMA Hellas, Σοφοκλή Πιταροκoίλη, Γενικό Διευθυντή του Όμίλου Solar-Cells Hellas και Γιάννη Ζολώτα, Ενεργειακό Σύμβουλο, αναπτύχθηκαν οι εξαγωγικές προσπάθειες των Ελλήνων παραγωγών, αλλά και το έμπρακτο ενδιαφέρον των εταιρειών εξοπλισμού να στηρίξουν την αγορά φωτοβολταϊκών.

ΔΡ. ΚΩΣΤΑΣ ΔΑΝΙΗΛΙΔΗΣ  ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ  ΠΑΡΑΓΩΓΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΜΕ ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΪΚΑ
Ο καταλυτικός ρόλος
του παραγωγού

Από τη δική του πλευρά, ο πρόεδρος του ΣΠΕΦ (Σύνδεσμος Παραγωγών Ενέργειας με φωτοβολταϊκά), κ. Κώστας Δανιηλίδης, απευθύνοντας χαιρετισμό κατά την έναρξη του πάνελ, αναφέρθηκε στην ψυχολογία των επενδυτών που έχουν επενδύσει στα φωτοβολταϊκά εκατομμύρια ευρώ, «πέρασαν ξυστά» από το χείλος του γκρεμού, όταν κινδύνευσε να μειωθεί η επιδότηση σε μεσαίες και μεγάλες εγκαταστάσεις και σήμερα, έχοντας επενδύσει σε έργα που αδειοδοτήθηκαν πριν από 2-3 χρόνια, έρχονται αντιμέτωποι με την έλλειψη ρευστότητας από την πλευρά των τραπεζών. Από ό,τι φαίνεται δε ο ρόλος τους στην υλοποίηση νέων επενδύσεων είναι καταλυτικός, καθώς ο μόνος τρόπος προκειμένου αυτές να υλοποιηθούν, είναι να χρηματοδοτηθούν κατά 100% από την πλευρά του παραγωγού ή να υπάρξει σύμπραξη με ξένους ομίλους.

Νίκος Καλογεράκης
Πανελλήνιος Σύνδεσμος Επενδυτών Φωτοβολταϊκών
Μια «πράσινη» τράπεζα επενδύσεων για τις ΑΠΕ

Στην έλλειψη χρηματοδότησης στον τομέα των φωτοβολταϊκών αναφέρθηκε ιδιαιτέρως και ο κ. Καλογεράκης, επισημαίνοντας χαρακτηριστικά ότι έχουν κλείσει οι «στρόφιγγες» από τις τράπεζες ακόμα και για τα οικιακά φωτοβολταϊκά. Προκειμένου να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά το πρόβλημα, πρότεινε να δημιουργηθεί μια «πράσινη» τράπεζα επενδύσεων των ΑΠΕ, διευκρινίζοντας ότι δεν είναι εφικτό να μιλάμε για ανάπτυξη της τάξης των 9,2 GW έως το 2020, χωρίς να γνωρίζουμε πώς θα χρηματοδοτηθεί αυτή. Σε ό,τι αφορά στο νέο αναπτυξιακό νόμο, τόνισε ότι πρέπει να ξεκινήσει η συζήτηση για την επανένταξη στο νόμο αυτό των φωτοβολταϊκών. Σε σχέση με την πολυσυζητημένη επιβάρυνση του τέλος των ΑΠΕ, τόνισε ότι χρεώνεται μεν σαν ειδικό τέλος, αλλά αφορά μόνο στο 40%. Η επιβάρυνση όμως στο τιμολόγιο του καταναλωτή στα επόμενα χρόνια θα είναι μόνο 3,3%.

Σοφοκλής Πιταροκoίλης
Solar-Cells Hellas
Πάνω από το 70% της επένδυσης  το κόστος κατασκευής
Από τη δική του πλευρά ο κ. Σοφοκλής Πιταροκoίλης, Γενικός Διευθυντής του ομίλου Solar-Cells Hellas, αναφερόμενος στα στοιχεία που πρέπει κανείς να προσέξει για να οδηγηθεί στην επιτυχημένη υλοποίηση και σωστή λειτουργία ενός φωτοβολταϊκού πάρκου και δεδομένου του ότι το κόστος κατασκευής αποτελεί πάνω από το 70% της επένδυσης, έδωσε έμφαση στα εξής τρία σημεία: Πρώτον, στους ποικίλους κίνδυνους, από τα χωματουργικά έως και τη διασύνδεση των πλαισίων που παρατηρούνται στα πρώτα στάδια υλοποίησης της κατασκευής. Δεύτερον, στην ποιότητα του εξοπλισμού, που πρέπει να είναι εξασφαλισμένη. Τρίτον, στη σημασία σε κάθε λεπτομέρεια, ακόμα και στον τρόπο διασύνδεσης των πλαισίων.
Σε σχέση με το κόστος των φωτοβολταϊκών πλαισίων, ο κ. Πιταροκoίλης ανέφερε ότι τους τελευταίους μήνες έχει κατρακυλήσει, λόγω της αύξησης της απόδοσης, της αντικατάστασης του ασημιού από χαλκό στα ηλιακά κελιά και γενικά λόγω της τεχνολογικής προόδου.

Χάρης Χρηστίδης
SMA Hellas
Έμφαση στο σωστό σχεδιασμό
Ο κ. Χάρης Χρηστίδης, γενικός διευθυντής της SMA Hellas, αναφέρθηκε από την πλευρά του στη σημασία του σωστού σχεδιασμού για ένα φωτοβολταϊκό πάρκο, για να προσθέσει ότι ένα επιτυχημένο έργο φωτοβολταϊκών αρχίζει με τη βέλτιστη διαστασιολόγηση του συστήματος. Αναφέρθηκε επίσης στις υπάρχουσες δυνατότητες εξοικονόμησης πολύτιμου χρόνου για τους εγκαταστάτες και τους σχεδιαστές φωτοβολταϊκών συστημάτων με την υποστήριξη καινοτόμων λογιστικών, παρέχοντας παράλληλα σημαντικά δεδομένα σχεδιασμού. Στο ερώτημα κατά πόσο οι κατασκευαστές και οι προμηθευτές φωτοβολταϊκών συστημάτων και των τμημάτων τους είναι διατεθειμένοι, στη δύσκολη αυτή συγκυρία, να «χρηματοδοτήσουν» κατά κάποιο τρόπο τους πελάτες τους, προσφέροντας μεγαλύτερες χρονικές διευκολύνσεις πληρωμής ή ακόμα και δανεισμό, ο κ. Χρηστίδης παρατήρησε ότι καταβάλλεται μια τέτοια προσπάθεια από αρκετές εταιρείες του χώρου, προκειμένου να εξυπηρετήσουν τους πελάτες τους, αλλά ασφαλώς δεν επαρκεί, προκειμένου να καλύψει τις υπάρχουσες ανάγκες.

Γιάννης Ζολώτας
Ενεργειακός Σύμβουλος
Το Bridgefinancing στους κατασκευαστές
Σε σχέση με το κρίσιμο θέμα της χρηματοδότησης των επενδύσεων στον κλάδο, ο ενεργειακός σύμβουλος κ. Γ. Ζολώτας επεσήμανε ότι σε πολλές χώρες του εξωτερικού οι εταιρείες που κατασκευάζουν φωτοβολταϊκά πάρκα είναι συχνά και συνεπενδυτές. Αγοράζουν, στην ουσία, μερίδια στα πάρκα που κατασκευάζουν, αναλαμβάνοντας την ενδιάμεση χρηματοδότηση (Bridgefinance), καθώς, λόγω της έλλειψης ρευστότητας, οι τράπεζες εκταμιεύουν την πρώτη δόση του δανείου όταν το πάρκο έχει ήδη συνδεθεί. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να εφαρμοστεί ευρύτερα και στην Ελλάδα. Σε σχέση πάλι με το θέμα της εγγυημένης τιμής, επεσήμανε ότι τα σημερινά επίπεδα αντιπροσωπεύουν την αυξανόμενη αγορά και γι’ αυτό είναι λογικά.
Σε περίπτωση όμως που η πολιτεία τη μειώσει, θα πρέπει το γρηγορότερο να υπάρξει ενημέρωση σχετικά με το αν η μείωση θα αφορά σημερινές ή προγενέστερες επενδύσεις».