Μυρτώ Χαμπάκη, Group International Projects & Solvency II, ARAG SE Ελλάδος
Η αναβολή της εφαρμογής της Οδηγίας IDD, από τις 23 Φεβρουαρίου 2018 για την 1η Οκτωβρίου 2018, και η παράλληλη αναβολή της μεταφοράς της στο εθνικό δίκαιο των κρατών-μελών μέχρι την 1η Ιουλίου 2018 είναι πια γεγονός.
Η εξέλιξη αυτή αφενός δίνει μια ανάσα για την προετοιμασία, αλλά δεν επιτρέπει σε καμία περίπτωση τον εφησυχασμό όλων των ενδιαφερόμενων μερών, αν και μετά τις δύσκολες έννοιες που το Solvency II έφερε στον ασφαλιστικό κλάδο, η Οδηγία IDD φαντάζει λιγότερο τεχνική. Δεν είναι όμως καθόλου απλή στην εφαρμογή, αφού δεν αποτελεί μια «εσωτερική άσκηση ετοιμότητας» των εταιρειών, αλλά επηρεάζει άμεσα τη σχέση όλης της αλυσίδας των πωλήσεων με τον καταναλωτή.
Η Οδηγία IDD δεν είναι όμως καθόλου απλή στην εφαρμογή, αφού δεν αποτελεί μια «εσωτερική άσκηση ετοιμότητας» των εταιρειών (όπως η Solvency II), αλλά επηρεάζει άμεσα τη σχέση όλης της αλυσίδας των πωλήσεων με τον καταναλωτή
Το ερώτημα που απασχολεί, εδώ και χρόνια, τους επαγγελματίες του ασφαλιστικού κλάδου δεν θα μπορούσε να είναι άλλο από το «γιατί τόση νομοθεσία»; Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα, πέραν του αυτονόητου της πρόσφατης παγκόσμιας οικονομικής λαίλαπας του 2008, έχει και άλλες προεκτάσεις. Η Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφαλίσεων και Επαγγελματικών Συντάξεων (EIOPA), εκμεταλλευόμενη το άρθρο 9 του Ιδρυτικού Κανονισμού της, έξι χρόνια τώρα, συνέλεγε, ανέλυε και παρουσίαζε την εξέλιξη των καταναλωτικών τάσεων στον ασφαλιστικό κλάδο σε ετήσια βάση.
Ως «καταναλωτική τάση» ορίζεται «η εξέλιξη στην καταναλωτική συμπεριφορά στην αγορά ασφαλιστικών προϊόντων, αλλά παράλληλα και «η εξέλιξη της σχέσης των καταναλωτών με τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις». Γιατί θα πρέπει να μας απασχολούν αυτές οι τάσεις; Γιατί αφενός περιγράφουν τα αποτελέσματα και τον αντίκτυπο του κλάδου στην κοινωνία και αφετέρου επηρεάζουν την εξέλιξη του ρυθμιστικού πλαισίου του κλάδου.
Οι καταναλωτικές τάσεις οδήγησαν τους επόπτες στο να προχωρήσουν στην αναδιατύπωση του ρυθμιστικού πλαισίου για τον «Κίνδυνο Επαφής με τον Πελάτη»
Όσοι μελέτησαν και τις προηγούμενες αναφορές της EIOPA θα είχαν διαπιστώσει ότι οι Ευρωπαίοι καταναλωτές είχαν σημαντικά παράπονα από τον κλάδο της ιδιωτικής ασφάλισης. Ειδικότερα, οι καταναλωτές ανέφεραν πολλές περιπτώσεις «σύγκρουσης συμφερόντων», όπου τους χορηγήθηκαν προϊόντα που είτε δεν ταίριαζαν με το οικονομικό τους προφίλ είτε δεν τους προσέφεραν την απόδοση που επιθυμούσαν, γιατί αυτά τα προϊόντα είχαν υψηλότερη προμήθεια για τον διανομέα.
Είναι πλέον προφανές ότι οι στόχοι των εποπτών για την επίτευξη διαφάνειας στην ασφαλιστική βιομηχανία βρίσκονται σε τροχιά εκπλήρωσης
Πολλές φορές, οι διανομείς κατηγορήθηκαν για κακή αξιολόγηση των οικονομικών στοιχείων του πελάτη, ανεπαρκή προσυμβατική ενημέρωση και πρόταση αγοράς για προϊόντα που δεν συμβάδιζαν με τις ανάγκες του. Αυτές και άλλες παρόμοιες καταναλωτικές τάσεις οδήγησαν τους επόπτες στο να δώσουν ιδιαίτερη βαρύτητα και να προχωρήσουν στην αναδιατύπωση του ρυθμιστικού πλαισίου για τον «Κίνδυνο Επαφής με τον Πελάτη», δηλαδή κυρίως στην Οδηγία IDD.
Τα ασφαλιστικά προϊόντα χαρακτηρίστηκαν, πολλές φορές, από τους καταναλωτές «δύσκολα στην κατανόηση», δηλαδή οι καλύψεις και το κόστος τους δεν ήταν κατανοητά. Τα σχόλια των καταναλωτών ήταν ακόμη πιο αυστηρά για τις περιπτώσεις ασφαλιστικών προϊόντων που εμπεριείχαν επενδυτικό σκέλος. Οι καταναλωτές καταλόγιζαν στους διαμεσολαβητές ότι προωθούσαν πολύπλοκα χρηματοοικονομικά προϊόντα για τα οποία δεν διέθεταν τις απαραίτητες γνώσεις, διενεργούσαν ανεπαρκή αξιολόγηση του επενδυτικού προφίλ των πελατών και, σε αρκετές περιπτώσεις, ακριβώς λόγω της μειωμένης κατάρτισης, προχωρούσαν σε λανθασμένη συμβουλή για αγορά.
Την αντιμετώπιση των παραπόνων των καταναλωτών και τη «διόρθωση» των προβλημάτων που ανέκυψαν, επί σειρά ετών, από αυτές τις αναφορές των καταναλωτικών τάσεων στην Ευρώπη τις συναντούμε στα άρθρα της Οδηγίας που αφορούν στην προσυμβατική ενημέρωση, στη σύγκρουση συμφερόντων, στην εκπαίδευση των διαμεσολαβητών, αλλά ιδιαίτερα εκτενώς στα επενδυτικά προϊόντα βασιζόμενα σε ασφάλιση, όπου εκεί οι απαιτήσεις ενδυναμώνονται κι επεκτείνονται.
Οι εποπτικές τάσεις για την οριζόντια ρύθμιση των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών –και όχι μόνο για τον ασφαλιστικό κλάδο– οδηγούν σταδιακά προς:
- Απλή και κατανοητή πληροφόρηση προς τον καταναλωτή για το κόστος της υπηρεσίας
- Παροχή δυνατότητας άμεσης σύγκρισης του κόστους και των παροχών παρόμοιων υπηρεσιών
- Εξαρχής γνωστοποίηση των περιορισμών της υπηρεσίας (ασφαλισιμότητα, αποζημίωση)
- Γνωστοποίηση του τρόπου πρόσβασης στην υπηρεσία (διαδικασία ανάληψης-underwriting)
- Γνωστοποίηση του χρόνου λήξης της υπηρεσίας
- Γνωστοποίηση της υποχρεωτικότητας της συναλλαγής
Αν συνδυαστούν οι Οδηγίες και οι σχετικοί Κανονισμοί που ήδη έχουν εφαρμοστεί ή θα εφαρμοστούν στο άμεσο μέλλον (Οδηγία Solvency II για τη φερεγγυότητα των ασφαλιστικών εταιρειών, Οδηγία IDD για τη διανομή ασφαλιστικών προϊόντων, Κανονισμός PRIIPs για τα επενδυτικά προϊόντα βασισμένα σε ασφάλιση, Οδηγία MiFID II/MiFIR για την παροχή επενδυτικών υπηρεσιών, Οδηγία GDPR για την προστασία και την ασφάλεια των δεδομένων), είναι πλέον προφανές ότι οι στόχοι των εποπτών για την επίτευξη διαφάνειας στην ασφαλιστική βιομηχανία, μέσω της συστηματικής μελέτης των καταναλωτικών τάσεων, της υποχρεωτικότητας χρηματοοικονομικής εκπαίδευσης των προσώπων που εμπλέκονται στη διανομή και την παραγωγή, των κοινών κανόνων δημοσιοποίησης, αλλά και της ευρωστίας των εταιρειών που εμπλέκονται σε όλη την αλυσίδα της ιδιωτικής ασφάλισης, βρίσκονται σε τροχιά εκπλήρωσης.
Το προφανές συμπέρασμα από τα προαναφερόμενα είναι ότι ενέργειες του κάθε φυσικού ή νομικού προσώπου στον κλάδο σήμερα επιφέρουν ρυθμιστικές συνέπειες αύριο. Αυτό αποτελεί τροφή για σοβαρή σκέψη και προβληματισμό, γιατί αν, εν τέλει, επιδιώκουμε «λιγότερη νομοθεσία», τότε η καλλιέργεια ουσιαστικής επικοινωνίας με τους πελάτες μας αποτελεί σημαντική προτεραιότητα επιχειρήσεων και επαγγελματιών του κλάδου.
H άποψη δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Insurance World, τεύχος Μαρτίου/Απριλίου
