του Δρ. Αλέξανδρου Παπαλεξανδρή, Επίκουρου Καθηγητή Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών
Η πρώτη φορά που γίνεται μνεία στην έννοια της «στρατηγικής» (μία λέξη η οποία έχει ελληνική ρίζα) θεωρείται ότι είναι το 500 π.Χ. στα απομνημονεύματα ενός από τους πιο επιτυχημένους στρατηγούς της κινέζικης ιστορίας του Sun Tzu, ο οποίος αναφέρεται στη στρατηγική ως «…ένα θέμα ζωής ή θανάτου». Παρά το γεγονός ότι έχουν περάσει τόσα χρόνια από τότε, η στρατηγική εξακολουθεί να διαδραματίζει τον κυρίαρχο ρόλο στην επιτυχία ατόμων και οργανισμών. Όπως αναφέρουν χαρακτηριστικά οι συγγραφείς Joel Ross και Michael Kami, χωρίς στρατηγική ο οργανισμός είναι σαν ένα πλοίο χωρίς πηδάλιο το οποίο κάνει κύκλους γύρω από τον εαυτό του.
Στόχος της στρατηγικής είναι να συμβάλει στη δυνατότητα των οργανισμών να προσαρμοστούν, αλλά και σε μεγάλο βαθμό να διαμορφώσουν, τις συνθήκες του περιβάλλοντος. Πιο συγκεκριμένα, μία επιτυχημένη στρατηγική συνταιριάζει με άριστο τρόπο τις συνθήκες του εξωτερικού περιβάλλοντος με τους πόρους και τις ικανότητες του οργανισμού. Για τις σύγχρονες επιχειρήσεις, η στρατηγική καταδεικνύει την κατεύθυνση και το εύρος των δράσεων που θα πραγματοποιήσει ο οργανισμός, σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα, προκειμένου να επιτύχει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στο σημερινό διαρκώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον.
Μέσω της στρατηγικής οι οργανισμοί μπορούν να ενδυναμώσουν τη μακροπρόθεσμη ανταγωνιστική τους θέση και την οικονομική τους κατάσταση, καθώς αποτελεί βασικό παράγοντα επίτευξης ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος. Πιο συγκεκριμένα, η στρατηγική αποτελεί το μέσο για την επίτευξη των στόχων του οργανισμού που μπορεί να σχετίζονται με την ευθυγράμμιση των ενεργειών των εργαζομένων, με την ικανοποίηση, τη συγκράτηση και την απόκτηση νέων πελατών, με την αντιμετώπιση των ανταγωνιστικών πιέσεων, με την καινοτομία και την οργανωσιακή μάθηση και τελικώς με την επιτυχία του οργανισμού. Συνεπώς, το εάν μία επιχείρηση θα είναι επιτυχημένη ή όχι εξαρτάται κατά κύριο λόγο από το σχεδιασμό και την υλοποίηση της στρατηγικής της.
Η διαμόρφωση και η υλοποίηση μίας στρατηγικής αποτελεί μία από τις βασικές διοικητικές λειτουργίες και τη βάση για την αποτελεσματική οργάνωση και διοίκηση ενός οργανισμού. Επομένως, οι στρατηγικές αποφάσεις πρέπει να είναι συνειδητές, ορθές και ουσιαστικές, με στόχο να συνδέσουν το σήμερα με τη μελλοντική επιθυμητή κατάσταση ενός οργανισμού. Με δεδομένη τη σημασία των στρατηγικών αποφάσεων, δεν είναι παράδοξο το γεγονός ότι οι αποφάσεις αυτές σπάνια είναι εύκολες. Αυτό συμβαίνει γιατί πρέπει να βασίζονται σε κατάλληλη ανάλυση και απαιτούν σωστή κρίση και αντίληψη του ατόμου που τις πραγματοποιεί. Επίσης, με δεδομένο ότι πολλοί παράγοντες που επηρεάζουν τη στρατηγική είναι εκτός του ελέγχου των οργανισμών και σε μεγάλο βαθμό απρόβλεπτοι, η διαμόρφωση της κατάλληλης στρατηγικής συχνά απαιτεί παραδοχές και κρίσεις που μπορεί να μην ευσταθούν. Για το λόγο αυτό πολλές στρατηγικές αποφάσεις που λαμβάνουν διοικητικά στελέχη όλων των βαθμίδων δεν είναι οι κατάλληλες.
Ο Michael Porter, που θεωρείται «ο πατέρας της στρατηγικής», καθώς αποτελεί πιθανώς τον πιο σημαντικό ερευνητή και ακαδημαϊκό στον χώρο αυτό, αναφέρει ότι ακόμα και οι διευθυντές των μεγαλύτερων εταιριών παγκοσμίως, όταν ερωτώνται από τον ίδιο για το ποια είναι η στρατηγική τους, συχνά αναφέρουν δράσεις, στόχους και τακτικές που, εάν και συνδέονται με την έννοια της στρατηγικής, εντούτοις δεν αποτελούν τη στρατηγική του οργανισμού. Συνεπώς, για τα στελέχη πολλών επιχειρήσεων, η στρατηγική δυστυχώς παραμένει μία αφηρημένη έννοια και μία «τέχνη» την οποία λίγοι γνωρίζουν σε βάθος και είναι σε θέση να εξασκήσουν αποτελεσματικά.
Εκτός όμως από τη δυσκολία διαμόρφωσης μίας κατάλληλης στρατηγικής, και η υλοποίησή της φαίνεται να παρουσιάζει δυσκολία και να συναντά συχνά σημαντικά εμπόδια. Πιο συγκεκριμένα, σε έρευνα που πραγματοποίησαν ο Robert Kaplan και ο David Norton αποτυπώνεται ότι εννέα στις δέκα επιχειρήσεις δεν υλοποιούν επιτυχώς τη στρατηγική τους και μόνο το 5% των υπαλλήλων κατανοεί τη στρατηγική του οργανισμού στον οποίο εργάζεται. Επίσης, μία έρευνα από το Balanced Scorecard Collaborative κατέδειξε ότι από τους ερωτηθέντες που απάντησαν ότι η επιχείρησή τους διαθέτει μία θεσμοθετημένη διαδικασία υλοποίησης της στρατηγικής, το 70% περιέγραψαν την απόδοση του οργανισμού τους ως «άριστη και καλύτερη από τους ανταγωνιστές». Αντίθετα, από τους ερωτηθέντες που απάντησαν ότι οι επιχειρήσεις τους δεν διαθέτουν μία θεσμοθετημένη διαδικασία υλοποίησης της στρατηγικής, το 73% περιέγραψαν την απόδοση του οργανισμού τους ως «ίδια ή κατώτερη από τους ανταγωνιστές»).
Η υλοποίηση μίας επιτυχημένης στρατηγικής εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την ικανότητα του ατόμου που τη σχεδιάζει και την υλοποιεί. Σε αυτό το πλαίσιο, στελέχη εταιριών που καλούνται να διαμορφώσουν και να εκτελέσουν αποτελεσματικά μία στρατηγική είναι απαραίτητο να γνωρίζουν μεθόδους και σύγχρονα εργαλεία που θα συμβάλλουν στην επιτυχή διεκπεραίωση των λειτουργιών αυτών. Τις τεχνικές αποτελεσματικού σχεδιασμού και υλοποίησης της στρατηγικής για εργαζόμενους στον ασφαλιστικό κλάδο επιχειρεί να παρουσιάσει και να αναλύσει, μεταξύ άλλων, το πρόγραμμα «Mini MBA» το οποίο διοργανώνεται από το Ελληνικό Ινστιτούτο Ασφαλιστικών Σπουδών (Ε.Ι.Α.Σ) σε συνεργασία με το Κέντρο Επαγγελματικής Κατάρτισης (ΚΕΚ) του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΟΠΑ).
Το πρόγραμμα αυτό στοχεύει στην επιμόρφωση και την ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού που στελεχώνει την ιδιωτική ασφάλιση στην Ελλάδα. Αποτελείται από επτά (7) εκπαιδευτικές ενότητες και συνολικά 90 ώρες διαδραστικής εκπαίδευσης που καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα μαθημάτων και γνώσεων που σχετίζεται με τη διοίκηση επιχειρήσεων. Τα μαθήματα περιλαμβάνουν τόσο ποσοτικές/τεχνικές θεματικές ενότητες (π.χ. χρηματοοικονομική για μη χρηματοοικονομικά στελέχη) όσο και ποιοτικές/αντιληπτικές θεματικές ενότητες (π.χ. στρατηγική σκέψη και υλοποίηση στρατηγικών αποφάσεων).
Η ενότητα «Στρατηγική σκέψη και υλοποίηση στρατηγικών αποφάσεων» στοχεύσει στο να εισάγει τους συμμετέχοντες στις έννοιες του στρατηγικού σχεδιασμού και της δημιουργίας καινοτομικών στρατηγικών πλάνων καθώς και στο να τους εξοικειώσει με τις διαδικασίες της λήψης και της υλοποίησης στρατηγικών αποφάσεων (strategic decision making). Πιο αναλυτικά, παρουσιάζονται και αναλύονται οι έννοιες της επιχειρηματικής στρατηγικής, αναλύονται οι βασικοί λόγοι για τους οποίους αποτυγχάνουν πολλά στρατηγικά πλάνα και παρουσιάζονται σύγχρονες μέθοδοι και εργαλεία για τον επιτυχή σχεδιασμό και την υλοποίηση της στρατηγικής. Επίσης, και σε ευρύτερο επίπεδο, η εκπαιδευτική αυτή ενότητα στοχεύσει στο να αναπτύξει τη δημιουργικότητα, την καινοτομία και τις ικανότητες των συμμετεχόντων να λαμβάνουν ορθές αποφάσεις και να διαχειρίζονται αποτελεσματικά σύνθετες στρατηγικές καταστάσεις.
Η περίοδος εγγραφών στο MINI MBA, που διοργανώνει το ΕΙΑΣ σε συνεργασία με το ΟΠΑ, λήγει την Πέμπτη 24/3/2016. Υπάρχουν ακόμα λίγες θέσεις διαθέσιμες!
