Η νέα προσέγγιση της κυβέρνησης των ΗΠΑ στο διεθνές εμπόριο, με την επιβολή εμπορικών περιορισμών στους παραδοσιακούς εταίρους της, δημιουργεί αβεβαιότητα στις διεθνείς αγορές. Από την πλευρά της, η Ευρωπαϊκή Ένωση προετοιμάζεται να απαντήσει με αντίποινα, ενώ τα αποτελέσματα των πρόωρων εκλογών στη Γερμανία δίνουν ελπίδες για την ενίσχυση της οικονομικής δυναμικής στην περιοχή. Παράλληλα, το δολάριο, το οποίο αρχικά κέρδισε έδαφος λόγω των προσδοκιών της αγοράς, δέχεται πιέσεις και αποδυναμώνεται, με το ευρώ να αντιδρά θετικά, ενισχυμένο. Η νέα μελέτη του Ozios Broker εξετάζει τις συνέπειες αυτών των εξελίξεων για τις μικρότερες ανοιχτές οικονομίες, όπως η Ελλάδα, οι οποίες εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τις εξαγωγές και τον τουρισμό.
Αλλαγές στην εμπορική πολιτική των ΗΠΑ
Η εκλογική νίκη του Ντόναλντ Τραμπ προκάλεσε αρχικά αυξημένη μεταβλητότητα στις αγορές συναλλάγματος, με το ευρώ να υποχωρεί στο χαμηλότερο επίπεδο του έτους, εξαιτίας της ενίσχυσης του δολαρίου ΗΠΑ, που προκλήθηκε από την αισιοδοξία των αγορών για την εφαρμογή ενός επιθετικού προστατευτισμού στις ΗΠΑ. * Ωστόσο, μέχρι το 2025, η τάση αυτή αντιστράφηκε. Μετά την εφαρμογή των δασμών, το δολάριο άρχισε να χάνει έδαφος έναντι των περισσότερων σημαντικών νομισμάτων, συμπεριλαμβανομένου του ευρώ, καθώς οι ανησυχίες για την επανεμφάνιση του πληθωρισμού και της ύφεσης στις ΗΠΑ επισκίασαν την αρχική αισιοδοξία. * Αυτή η μεταστροφή καταδεικνύει τον σκεπτικισμό των αγορών σχετικά με τη βιωσιμότητα της πολιτικής του Τραμπ και τη δυνατότητά της να αποσταθεροποιήσει τις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού.
Στις 18 Μαρτίου 2025, το ευρώ σημείωσε αύξηση φθάνοντας στο επίπεδο των 1,09 δολαρίων ΗΠΑ, καταγράφοντας το υψηλότερο ποσοστό από τις 5 Νοεμβρίου 2024, την ημέρα των προεδρικών εκλογών στις ΗΠΑ. Η αυξανόμενη ανησυχία για ύφεση στις ΗΠΑ έχει στρέψει την προσοχή των επενδυτών στο ευρώ ως ασφαλές καταφύγιο εν μέσω της μεταβλητότητας του δολαρίου. Η επιφυλακτική στάση της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ σχετικά με τη νομισματική πολιτική, σε συνδυασμό με τα απογοητευτικά στοιχεία για την ανάπτυξη, έχει μειώσει σημαντικά την ελκυστικότητα του δολαρίου για τους επενδυτές.
Η αντίδραση της Ευρώπης
Οι Ευρωπαίοι ηγέτες φαίνεται να είχαν προβλέψει αυτό το σενάριο και αντέδρασαν άμεσα μετά την ανάληψη των καθηκόντων του Ντόναλντ Τραμπ. Η Ευρωπαϊκή Ένωση ανακοίνωσε την πρόθεσή της να επιβάλει ανταποδοτικούς δασμούς σε αμερικανικές εξαγωγές αξίας 28,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων, σε δύο φάσεις. Η πρώτη φάση, η οποία ήταν προγραμματισμένη να ξεκινήσει την 1η Απριλίου, περιλάμβανε δασμούς σε αμερικανικά αγαθά αξίας 8,76 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Ωστόσο, η ΕΕ ανακοίνωσε πρόσφατα την αναβολή αυτών των μέτρων, και όλοι οι δασμοί θα εφαρμοστούν ταυτόχρονα στις 13 Απριλίου, αφού ολοκληρωθούν οι περαιτέρω διαπραγματεύσεις.
Οι γερμανικές εκλογές και η σταθερότητα του ευρώ το 2025
Ως η μεγαλύτερη οικονομία της Ευρωζώνης, η Γερμανία παίζει καθοριστικό ρόλο στη σταθερότητα του ευρώ. Οι πρόωρες βουλευτικές εκλογές τον Φεβρουάριο του 2025 οδήγησαν σε μια σημαντική πολιτική αλλαγή, με επιπτώσεις για το μέλλον του κοινού ευρωπαϊκού νομίσματος. Το κεντροδεξιό συντηρητικό κόμμα CDU/CSU, υπό την ηγεσία του Φρίντριχ Μερτς, κέρδισε αποφασιστικά, ενισχύοντας τις προσδοκίες για δημοσιονομικές και διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις. Ιδιαίτερα στον τομέα των αμυντικών δαπανών και των υποδομών, η νίκη αυτή ανοίγει τον δρόμο για πιθανές μεταρρυθμίσεις που θα μπορούσαν να ενισχύσουν την οικονομική ανάκαμψη της Γερμανίας, επηρεάζοντας θετικά τη συνολική οικονομική σταθερότητα στην Ευρώπη και το ευρώ.
Γιατί το κοινό νόμισμα αντιμετωπίζει προκλήσεις;
Η αξία του ευρώ και του δολαρίου επηρεάζεται από διαφορετικές οικονομικές δομές, καθώς το ευρώ αποτελεί το νόμισμα μιας ζώνης με ποικιλία χωρών και δημοσιονομικών πολιτικών, ενώ το δολάριο λειτουργεί μέσα σε ένα ενιαίο ομοσπονδιακό σύστημα. Η ευρωζώνη δεν αποτελεί μια ιδανική «νομισματική ζώνη», σύμφωνα με τις οικονομικές θεωρίες, καθώς οι χώρες της δεν διαθέτουν κοινά εργαλεία για την επίλυση οικονομικών προβλημάτων, όπως ύφεση ή κρίσεις σε συγκεκριμένους τομείς. Αυτή η έλλειψη ενιαίας οικονομικής πολιτικής καθιστά τις μικρές ανοικτές οικονομίες, κυρίως στην Κεντρική Ευρώπη, ιδιαίτερα ευάλωτες στην ισχύ του ευρώ και τις παγκόσμιες οικονομικές τάσεις, λόγω της υψηλής εξάρτησής τους από το εξωτερικό εμπόριο.
Η Ελλάδα ως η μικρότερη ανοικτή οικονομία στην Ευρωζώνη
Ένα ισχυρότερο ευρώ, σε συνδυασμό με τους δασμούς, καθιστά τα εξαγόμενα ελληνικά προϊόντα και τις υπηρεσίες ακριβότερα για τους ξένους αγοραστές εκτός της ευρωζώνης, συμπεριλαμβανομένων των επισκεπτών από σημαντικές αγορές, όπως οι ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Πολωνία, η Τσεχική Δημοκρατία και η Ουγγαρία. Αυτές οι χώρες είναι καίριες για τον ελληνικό τουρισμό και την εξαγωγική δραστηριότητα. Επομένως, η ενίσχυση του ευρώ μπορεί να πιέσει τη ζήτηση και να περιορίσει την οικονομική ανάπτυξη, καθιστώντας τα ελληνικά αγαθά και υπηρεσίες λιγότερο προσιτά για τους ξένους πελάτες.
Από την άλλη πλευρά, ένα ισχυρό ευρώ μειώνει το κόστος των εισαγόμενων αγαθών και υπηρεσιών, κάτι που μπορεί να έχει θετική επίδραση στον πληθωρισμό. Οι εισαγόμενες πρώτες ύλες και τα ημιτελή προϊόντα, που είναι απαραίτητα για την παραγωγή, γίνονται φθηνότερα, ενισχύοντας την ανταγωνιστικότητα των εγχώριων επιχειρήσεων. Παρ’ όλα αυτά, για να επιτευχθεί ουσιαστική βελτίωση της ανταγωνιστικότητας, είναι απαραίτητο να ληφθούν υπόψη και άλλοι παράγοντες, όπως οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και οι επενδύσεις στην παραγωγικότητα. Στην περίπτωση της Ελλάδας, η πρόοδος στις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις συμβάλλει ήδη στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας.
Συμπέρασμα
Το 2025, η αξία του ευρώ θα εξαρτηθεί από κρίσιμες πολιτικές αποφάσεις τόσο των ΗΠΑ όσο και της ΕΕ, τις στρατηγικές των κεντρικών τραπεζών και τις παγκόσμιες γεωπολιτικές εξελίξεις. Για τις μικρότερες οικονομίες, η ικανότητα προσαρμογής σε αυτές τις εξελίξεις θα είναι ζωτικής σημασίας. Η ενισχυμένη συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ και η αποτελεσματική αντιμετώπιση των οικονομικών προκλήσεων θα μπορούσαν να συμβάλουν στην αποκατάσταση της σταθερότητας στην Ευρωζώνη. Παράλληλα, η εμπορική σχέση μεταξύ ΗΠΑ και ΕΕ θα παραμείνει κρίσιμος παράγοντας. Σε περίπτωση κλιμάκωσης των εντάσεων από πλευράς του προέδρου Τραμπ, το ευρώ μπορεί να αποδυναμωθεί, δημιουργώντας δυσκολίες για τις χώρες που εξαρτώνται από τις εξαγωγές, με αρνητικές επιπτώσεις στην ανάπτυξή τους.
Adam Austera, αναλυτής Ozios
* Οι επιδόσεις του παρελθόντος δεν αποτελούν εγγύηση για τα μελλοντικά αποτελέσματα
[1] Οι δηλώσεις για το μέλλον βασίζονται σε υποθέσεις και τρέχουσες προσδοκίες, οι οποίες ενδέχεται να αποδειχθούν ανακριβείς, ή σε τρέχουσες οικονομικές συνθήκες, οι οποίες ενδέχεται να αλλάξουν. Οι δηλώσεις αυτές δεν αποτελούν εγγύηση για μελλοντικές επιδόσεις. Εμπεριέχουν κινδύνους που είναι δύσκολο να προβλεφθούν. Τα αποτελέσματα μπορεί να διαφέρουν σημαντικά από αυτά που εκφράζονται ή υπονοούνται από οποιεσδήποτε δηλώσεις που αφορούν το μέλλον.
