back to top
13.4 C
Athens
Παρασκευή 22 Νοεμβρίου 2024

Η Εργασία, ο Αριστοτέλης και η 4η Βιομηχανική Επανάσταση

Του Γιάννη Ρούντου*

Με αφορμή την Πρωτομαγιά των εργαζομένων, ανέτρεξα στο τετράδιο σημειώσεων και σε ένα απόσπασμα οραματικά κοσμοθεωρητικό από τον λόγο του κορυφαίου φιλοσόφου της αρχαιότητας, σχετικό με τη μεγάλη κοινωνική ανατροπή που φέρνει η σύγχρονη ψηφιακή τεχνολογία στην εργασία.

- Advertisement -

Από τα Πολιτικά (1253b – 1254a) του Αριστοτέλους, αντιγράφω: “…εἰ γὰρ ἠδύνατο ἕκαστον τῶν ὀργάνων κελευσθὲν ἢ προαισθανόμενον ἀποτελεῖν τὸ αὑτοῦ ἔργον, ὥσπερ τὰ Δαιδάλου φασὶν ἢ τοὺς τοῦ Ἡφαίστου τρίποδας, οὕς φησιν ὁ ποιητὴς αὐτομάτους θεῖον δύεσθαι ἀγῶνα, οὕτως αἱ κερκίδες ἐκέρκιζον αὐταὶ καὶ τὰ πλῆκτρα ἐκιθάριζεν, οὐδὲν ἂν ἔδει οὔτε τοῖς ἀρχιτέκτοσιν ὑπηρετῶν οὔτε τοῖς δεσπόταις δούλων”.

Και σε ακαδημαϊκά νεοελληνικά (από τον Παναγή Λεκατσά): “… διότι εάν έκαστον των οργάνων ή διαταχθέν ή εξ ιδίας αντιλήψεως ηδύνατο να εκτελή το έργον αυτού, ως συνέβαινε κατά τα μυθολογούμενα με τα αγάλματα του Δαιδάλου*(1) ή με τους τρίποδας του Ηφαίστου, οι οποίοι, κατά τα υπό του ποιητού*(2) ιστορούμενα, εισήρχοντο δι’ αυτομάτου κινήσεως εις το εργαστήριον του θεού, ούτω δε αι κερκίδες (αργαλειοί) ύφαινον μόναι των και τα πλήκτρα έκρουαν μόνα των τας χορδάς, ούτε οι προϊστάμενοι τεχνικού τινος κλάδου θα είχον ανάγκην υπηρετών, ούτε οι κύριοι ανάγκην δούλων*(3)“.

- Advertisement -

Από τις ερμηνευτικές υποσημειώσεις του Π. Λ.:

‘’*1): Απεδίδετο υπό της αρχαιότητος εις τον Δαίδαλον η κατασκευή μηχανικών ανθρώπων.
*(2): Ομήρου Ιλιάς.
*(3): Ο Αριστοτέλης ανήγεν εις την μυθολογίαν τα τοιαύτα, μη δυνάμενος φυσικά να φαντασθή εν τη πραγματικότητι τοιούτον τι. Η νεωτέρα όμως τεχνική υπερέβαλε πάντα ταύτα, πάσαν την παραγωγήν κατορθούσα δι’ αυτομάτων μηχανημάτων και επιτρέπουσα ούτω όλως αλλοίας μορφάς κοινωνικού βίου”.

Στο κείμενο αυτό, παραθέτω μια προβολή στο μέλλον της εργασίας, από έκθεση της Deloitte (2020) για τον ΣΕΒ – Παρατηρητήριο Ψηφιακού Μετασχηματισμού, όπου στα προλεγόμενα επισημαίνεται, μεταξύ άλλων:

“Η 4η Βιομηχανική Επανάσταση σηματοδοτεί μία νέα εποχή για την εργασία και τις επιχειρήσεις στο σύνολο τους. Η σύγχρονη κοινωνία τείνει να αλλάζει εντελώς τη νοοτροπία και τη στάση της απέναντι στην εργασία, σε πολλά σημεία της ανθρώπινης ιστορίας, με αποτέλεσμα να δημιουργείται ένα επαναλαμβανόμενο μοτίβο μετασχηματισμού και αναπροσαρμογής των εργαζομένων στη νέα πραγματικότητα, ανάλογα και με τις ανάγκες που προκύπτουν από την εξέλιξη της τεχνολογίας και τη φάση οικονομικής ανάπτυξης.

Στην προ-βιομηχανική οικονομία, ο όρος εργασία ήταν συνώνυμος με τη χειροτεχνία, τη δημιουργία προϊόντων. Ο εργάτης αναλάμβανε την ευθύνη για τη δημιουργία του προϊόντος από την αρχή ως το τέλος. Η βιομηχανική επανάσταση άλλαξε το τοπίο όσον αφορά στην ευρύτερη αντίληψη για την εργασία, καθώς παρατηρήθηκε ότι τα προϊόντα παράγονταν ταχύτερα, οικονομικότερα και πιο αποδοτικά αν η διαδικασία παραγωγής τους επιμεριζόταν σε μικρά επαναλαμβανόμενα καθήκοντα, στα οποία οι εργάτες και αργότερα οι μηχανές είχαν τη δυνατότητα να εξειδικευτούν. Έτσι, η εργασία μετατράπηκε σε υπο-σύνολα καθηκόντων, τα οποία δεν είχαν απαραίτητα νοηματική σύνδεση μεταξύ τους. Με την πάροδο του χρόνου, εμφανίζεται εκ νέου η ανάγκη για επαναπροσδιορισμό της εργασίας, αυτή τη φορά με κατεύθυνση τη δημιουργία αξίας μέσα από τη σχέση ανθρώπου και τεχνολογίας / μηχανών.

Παρότι δεν είναι πρώτη φορά που η ανθρώπινη εργασία έρχεται αντιμέτωπη με τις «μηχανές», το γεγονός ότι ιστορικά η ανθρώπινη εργασία μετεξελισσόταν ώστε να ανταποκριθεί στην απαιτούμενη αλλαγή δεν είναι καθησυχαστικός παράγοντας.

Κατά τη διάρκεια των προηγούμενων Βιομηχανικών Επαναστάσεων, ο ρυθμός αλλαγής ήταν πιο γραμμικός και αυτό έδινε τον απαιτούμενο χρόνο προσαρμογής τόσο στους εργαζομένους όσο και στις επιχειρήσεις. Οι αγρότες σταδιακά μετατράπηκαν σε εργάτες εργοστασίου, οι οποίοι μετέπειτα στράφηκαν προς τον κλάδο της παροχής υπηρεσιών. Η νέα Βιομηχανική επανάσταση διαφοροποιείται, όμως, ακριβώς επειδή ο ρυθμός της αλλαγής είναι εκθετικός και αυτό αποτελεί πρόκληση για τους εργαζομένους, τις επιχειρήσεις αλλά και την Πολιτεία, καθώς αδυνατούν να ακολουθήσουν τους εκθετικούς ρυθμούς εξέλιξης”.

Στο χαρακτηριστικό, εικαστικό θέμα που συνοδεύει αυτό το σημείωμα, οι “Deal Porters”, ένα επάγγελμα που το έσβησε η τεχνολογική εξέλιξη κατά τον προηγούμενο αιώνα, σε γλυπτικό έργο των Philip Bews και Diane Gorvin (Λονδίνο).

*Γιάννης Ρούντος: Public Affairs & Relations, Communication Strategy, Business Ethics & Human Values, Social Responsibility & Sustainability Expert. Επικεφαλής του τομέα των Εταιρικών Υποθέσεων, εξωτερικής Επικοινωνίας και Υπευθυνότητας – Βιώσιμης Ανάπτυξης της INTERAMERICAN έως τον Ιανουάριο του 2022.

Σχετικές δημοσιεύσεις

Το νόημα της μνήμης για έναν Ηγέτη

Στις αρχές του 2019 επί ηγεσίας Γιάννη Καντώρου, στην εταιρεία της οποίας έζησα την εξέλιξη σε τρεις ιστορικές περιόδους από διαφορετικές θέσεις -παρατηρητή αρχικά και ενεργού συμμετόχου ως στελέχους για τις Εταιρικές Υποθέσεις την Επικοινωνία και Δημόσια Εικόνα, την Ευθύνη και τη Βιώσιμη Ανάπτυξη στη συνέχεια, όντας από το 1994 σε διάφορες θέσεις ευθύνης- τιμήσαμε τον ιδρυτή της

Allianz: Δύο αντίθετες απόψεις για την Τεχνητή Νοημοσύνη

Μια αύξηση της παραγωγικότητας κατά 0,622% θα απέφερε μείωση των θέσεων της εργασίας κατά 1%.

Το αφήγημα των Ασκληπιείων, από τους Δελφούς στην Επίδαυρο

Στο πλαίσιο των εκδηλώσεων του θεσμού “Ημέρες Δελφικής Πολιτιστικής Κληρονομιάς 2024”, που αναπτύχθηκαν κατά το τριήμερο 7, 8 και 9 Απριλίου

INTERAMERICAN: Ψυχική υγεία και εργασία

Συνέντευξη με την κα Ευαγγελία Δεμερούτη, Καθηγήτρια Εργασιακής και Οργανωσιακής Ψυχολογίας στο Eindhoven University of Technology

Από την ίδια κατηγορία δημοσιεύσεων

Οι τρεις προτάσεις της ΕΑΔΕ στο υπ. Εθνικής Οικονομίας & Οικονομικών

Η ΕΑΔΕ κρίνει αναγκαίατ η διεύρυνση της ασφαλιστικής κάλυψης οχημάτων με την προσθήκη των κινδύνων από σεισμό και χαλαζόπτωση

Κλειδί για το μέλλον μας η ασφαλιστική συνείδηση

Τα μέτρα για την ασφάλιση ενάντια σε φυσικές καταστροφές δημιουργούν ευοίωνες προοπτικές για όλους μας...

Ι. Χατζηθεοδοσίου: Η μάχη για έναν πιο ισορροπημένο ανταγωνισμό μόλις ξεκίνησε

«Οι αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δείχνουν ότι υπάρχει διάθεση για αλλαγή. Όμως, η εφαρμογή των κανόνων δεν είναι πάντα εύκολη

Δημόσιες δαπάνες για υγεία 10%, για νοσοκομειακή περίθαλψη 40%. Στις χειρότερες θέσεις του ΟΟΣΑ η Ελλάδα

Στην Γερμανία, Ιρλανδία, Ουγγαρία οι δημόσιες δαπάνες στο 20%. Μεγάλη αντίθεση μεταξύ Ελλάδας και προηγμένων χωρών όπου οι δαπάνες νοσηλείας είναιστο 20%.

Δημοφιλή Άρθρα

Ροή Ειδήσεων

Οι τρεις προτάσεις της ΕΑΔΕ στο υπ. Εθνικής Οικονομίας & Οικονομικών

Η ΕΑΔΕ κρίνει αναγκαίατ η διεύρυνση της ασφαλιστικής κάλυψης οχημάτων με την προσθήκη των κινδύνων από σεισμό και χαλαζόπτωση

H EAEE χορηγός στην εκδήλωση του ΟΠΑ για τη βράβευση του εθελοντισμού

Το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΟΠΑ) επιβράβευσε 115 εθελοντές φοιτητές και φοιτήτριες του ακαδημαϊκού έτους 2023-2024 για την προσφορά τους

Karavias Underwriting Agency: Αύξηση των ορίων στις εγγυητικές επιστολές

Στόχος της Karavias Underwriting Agency όλα αυτά τα χρόνια, είναι να δημιουργεί και να εξελίσσει καινοτόμα προϊόντα

Στις αρχές Δεκεμβρίου, η ΕΥΡΩΠΗ Holdings θα εισέλθει προς διαπραγμάτευση στο Χ.Α 

Η «ΕΥΡΩΠΗ Ηoldings» θα προχωρήσει στην προσυμφωνημένη εξαγορά της "Ευρώπη Ασφαλιστική" μέχρι τις αρχές του 2025 και θα ακολουθήσει η αύξηση μετοχικού κεφαλαίου 

Οι συλλογικές αγωγές στον φαρμακευτικό τομέα γίνονται πιο περίπλοκες και ασταθείς

Τα τελευταία χρόνια, παρατηρείται αύξηση των ομαδικών αγωγών αξίας δισεκατομμυρίων δολαρίων, που στρέφονται κατά φαρμακευτικών, τροφίμων και χημικών προϊόντων