Για το κλιματικά δυσκολότερο καλοκαίρι των τελευταίων δεκαετιών στην Ελλάδα αλλά και σε ολόκληρη τη Μεσόγειο έκανε λόγο ο υπουργός Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας Γιάννης Κεφαλογιάννης σε συνέντευξή του προς την εφημερίδα «Μακεδονία της Κυριακής» και τον δημοσιογράφο Νίκο Οικονόμου.
Παράλληλα ο υπουργός μίλησε για ένα «εκρηκτικό μείγμα κλιματικής κρίσης, ανθρώπινης αμέλειας και εγκληματικής δράσης» και εξέφρασε την ευγνωμοσύνη του προς τα στελέχη του Πυροσβεστικού Σώματος, τους εθελοντές και συνολικά τον μηχανισμό πολιτικής προστασίας.
Αναλυτικά η συνέντευξη:
Κύριε Κεφαλογιάννη, πλησιάζουμε προς το τέλος του Αυγούστου. Ποιος είναι ο μέχρι στιγμής απολογισμός σας σε ό,τι αφορά στις φετινές πυρκαγιές; Τι βαθμό θα βάζατε στην απόδοση του κρατικού μηχανισμού;
Βρισκόμαστε μετά τα μισά της αντιπυρικής περιόδου και ο Αύγουστος, όπως γνωρίζετε, είναι πάντα ένας μήνας με αυξημένο δείκτη επικινδυνότητας. Δεν προσφέρεται επομένως για απολογισμούς παρά μόνο για συνεχή εγρήγορση. Οι φετινές κλιματικές συνθήκες κατατάσσουν το φετινό καλοκαίρι ως το δυσκολότερο των τελευταίων δεκαετιών, όχι μόνο για την Ελλάδα αλλά για ολόκληρη τη Μεσόγειο. Το επιβεβαιώνουν οι μεγάλες πυρκαγιές που ξέσπασαν σε Ισπανία, Πορτογαλία, Ιταλία, Γαλλία και Τουρκία. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, με περίπου 9 εκατομμύρια καμένα στρέμματα μέχρι σήμερα – τον υψηλότερο αριθμό που έχει καταγραφεί ποτέ από το 2006 – η φετινή αντιπυρική περίοδος θεωρείται ήδη ιστορική. Στη χώρα μας, μέχρι στιγμής έχουμε αντιμετωπίσει σχεδόν 6.000 πυρκαγιές, οι περισσότερες εκ των οποίων αντιμετωπίστηκαν άμεσα. Ας μην το υποτιμούμε στο δημόσιο διάλογο, γιατί είναι και αυτός ένας δείκτης της καλύτερης προετοιμασίας και της καθημερινής ετοιμότητας των δυνάμεών μας. Τελικό απολογισμό, ωστόσο, θα κάνουμε στο τέλος της αντιπυρικής περιόδου. Εκεί θα μπορούμε, με αντικειμενικά δεδομένα, να αξιολογήσουμε συνολικά την απόδοση του μηχανισμού πολιτικής προστασίας και να αντλήσουμε χρήσιμα διδάγματα για το μέλλον.
Εσείς ως αρμόδιος υπουργός είστε ευχαριστημένος από τη συνολική απόδοση της κρατικής μηχανής;
Στη μάχη με τις φωτιές δεν χωρά η λέξη «ευχαριστημένος». Κάθε μέρα κρινόμαστε από την απόκριση και την ετοιμότητά μας· κάθε μέρα ο πήχης ανεβαίνει. Δεν αναζητώ ικανοποίηση, αναζητώ διαρκώς βελτίωση και αποτελέσματα. Αυτό που μπορώ όμως να εκφράσω είναι την ευγνωμοσύνη μου προς τα στελέχη του Πυροσβεστικού Σώματος, τους εθελοντές και συνολικά τον μηχανισμό πολιτικής προστασίας, που δίνουν καθημερινά έναν δύσκολο αγώνα κάτω από συνθήκες ακραίας πίεσης. Αυτή είναι όμως η νέα «κανονικότητα» που καλούμαστε να διαχειριστούμε. Δεν υπάρχει άλλη επιλογή από το να ενισχύουμε διαρκώς την ετοιμότητά μας: να βελτιώνουμε τον συντονισμό, να επενδύουμε σε σύγχρονα μέσα, να εκπαιδεύουμε συνεχώς το προσωπικό μας, να αξιοποιούμε την επιστήμη και την τεχνολογία και, πάνω απ’ όλα, να καλλιεργούμε μια νέα κουλτούρα ευθύνης, ατομικής και συλλογικής, που θα μας κάνει όλους συμμάχους στην προστασία του περιβάλλοντος και της ζωής.
Είχατε πάντως δηλώσει το Μάιο ότι η χώρα είναι πιο έτοιμη από ποτέ για να αντιμετωπίσει τις πυρκαγιές, μια δήλωση που σχολιάστηκε ιδιαίτερα. Τελικά δεν ήταν έτσι τα πράγματα;
Τι σημαίνει “πιο έτοιμη”; Σημαίνει ότι, συγκριτικά με οποιαδήποτε άλλη χρονιά στο παρελθόν, έχουμε στη διάθεσή μας περισσότερα μέσα, περισσότερο και καλύτερα εκπαιδευμένο προσωπικό, νέες τεχνολογίες, σχέδια ετοιμότητας που ενεργοποιούνται εγκαίρως και έναν μηχανισμό που συνεργάζεται καλύτερα με την τοπική αυτοδιοίκηση και την κοινωνία των πολιτών. Σημαίνει επίσης ότι έχουμε αντλήσει διδάγματα από τις δυσκολίες των προηγούμενων ετών και τα έχουμε μετουσιώσει σε επιχειρησιακή δράση. Είναι πάντα αυτό αρκετό; Στην μεγάλη πλειονότητα των περιπτώσεων ναι, όπως δείχνει η άμεση αντιμετώπιση περίπου 6000 πυρκαγιών μέχρι στιγμής, για την οποία η αντιπολίτευση δεν έχει βρει ούτε έναν καλό λόγο να πει. «Πιο έτοιμη» δεν σημαίνει ωστόσο «άτρωτη». Με βάση τον ευρωπαϊκό δείκτη εκτίμησης επικινδυνότητας πυρκαγιών, ο Ιούλιος του 2025 ήταν ένας από τους πιο ακραίους μήνες των τελευταίων 40 ετών. Στις 12 Αυγούστου ο δείκτης ξεπέρασε το ιστορικό ανώτατο όριο. Το Πυροσβεστικό Σώμα κλήθηκε μόνο στο τετραήμερο πριν τον Δεκαπενταύγουστο να αντιμετωπίσει 240 πυρκαγιές, έναν πρωτοφανή αριθμό. Μεγάλο μέρος αυτών των πυρκαγιών προήλθαν από εμπρησμό, όπως στην Πάτρα, τη Βόνιτσα, τη Ζάκυνθο. Ποιος μηχανισμός διεθνώς μπορεί να εγγυηθεί πλήρη άμυνα απέναντι σε αυτό το εκρηκτικό μείγμα κλιματικής κρίσης, ανθρώπινης αμέλειας και εγκληματικής δράσης;
Ένα μεγάλο κομμάτι της δημόσιας κριτικής σας στόχευε και τους δήμους, όπως στην περίπτωση του δημάρχου Πατρέων και στο κατά πόσον ήταν προετοιμασμένοι αντιπυρικά, αλλά και σε τι βαθμό βοηθούν με δηλώσεις που κάνουν οι αυτοδιοικητικοί στην αντιμετώπιση των πυρκαγιών. Τι θα λέγατε απολογιστικά για αυτό το θέμα;
Θα μου επιτρέψετε να διαφωνήσω με τον πυρήνα της διαπίστωσής σας. Η αντιμετώπιση των πυρκαγιών απαιτεί συνέργειες και συντονισμό, μέσα από ένα δίκτυο συνεργασίας όπου οι Δήμοι έχουν καθοριστική συνεισφορά στη διαχείριση αυτών των κρίσεων με ποικίλους τρόπους. Δεν συμφωνώ λοιπόν ότι η δημόσια κριτική μου στόχευε συλλήβδην στους Δήμους. Η συντριπτική πλειονότητά τους συνεργάζεται στενά και στηρίζει με συνέπεια την κοινή προσπάθεια.
Η περίπτωση του Δήμου Πατρέων είναι διαφορετική. Την ώρα της μάχης με τις φλόγες, ο Δήμαρχος αντί να συνδράμει με όλες του τις δυνάμεις, προχώρησε σε μια επικίνδυνη και υποκριτική απαξίωση του 112 – σε μια χώρα που έχει θρηνήσει δεκάδες νεκρούς εξαιτίας της απουσίας ενός μηχανισμού έγκαιρης ειδοποίησης και εκκένωσης. Την ίδια στιγμή δεν υπήρξε καμία ανάληψη ευθύνης για την περιορισμένη συνεισφορά του Δήμου σε επίπεδο πρόληψης, ετοιμότητας και πυρόσβεσης. Αυτά και πολλά περισσότερα θα τα εξετάσουμε όμως στο προσεχές μέλλον. Τώρα προέχει η αποκατάσταση των ζημιών και η στήριξη των συμπολιτών μας που επλήγησαν.
Φυσικά η χρονιά ακόμα δεν έχει τελειώσει όσον αφορά τους πυρκαγιές. Ποιο είναι το μήνυμά τους τους τους πολίτες για το αποκαλόκαιρο;
Είμαστε ακόμη στην καρδιά της αντιπυρικής περιόδου και οι εβδομάδες που έχουμε μπροστά μας είναι κρίσιμες. Το μήνυμά μου προς τους πολίτες είναι απλό: καμία χαλάρωση, κανένας εφησυχασμός. Ο κρατικός μηχανισμός βρίσκεται σε διαρκή επιφυλακή, αλλά η αλήθεια είναι πως χωρίς την ενεργή συμμετοχή των πολιτών δεν μπορούμε να πετύχουμε όσα πρέπει. Ζητώ λοιπόν την προσοχή, υπευθυνότητα και συνεργασία όλων μας. Να αποφεύγουμε κάθε δραστηριότητα που μπορεί να προκαλέσει πυρκαγιά, να σεβόμαστε τις οδηγίες των Αρχών, να ακούμε το 112 όταν αυτό ενεργοποιείται. Κάθε φωτιά που δεν ξεσπά, κάθε πυρκαγιά που σβήνει έγκαιρα, είναι μια νίκη για όλους μας· μια νίκη για το περιβάλλον, για τις περιουσίες μας, για την ίδια μας τη ζωή.
Όταν σβήσουν οι φωτιές και τελειώσει η φετινή αντιπυρική περίοδος τι πιστεύετε ότι πρέπει να αλλάξει έτσι ώστε του χρόνου η αντιμετώπιση των πυρκαγιών να είναι καλύτερη;
Κάθε αντιπυρική περίοδος αφήνει πίσω της πολύτιμα διδάγματα. Οφείλουμε να τα αντλήσουμε σε όλα τα στάδια του κύκλου διαχείρισης: από την πρόληψη και την προετοιμασία, μέχρι την απόκριση και την αποκατάσταση. Μια κρίσιμη παράμετρος που πρέπει να εστιάσουμε περισσότερο αφορά τις αιτίες των πυρκαγιών. Πρέπει να τις αναλύσουμε και να τις αποκωδικοποιήσουμε ακόμη περισσότερο, γιατί δεν μπορείς να αλλάξεις κάτι που δεν γνωρίζεις σε βάθος τι το προκάλεσε. Πιστεύω επίσης ότι έχουν πλέον ωριμάσει οι συνθήκες για τη θεσμοθέτηση τοπικών σχεδίων πρόληψης. Σχέδια που θα επιτρέπουν την ακριβή χαρτογράφηση των κινδύνων, τον καθορισμό προτεραιοτήτων, τον προγραμματισμό δράσεων, την καλύτερη αξιοποίηση εθελοντών και διαθέσιμων μέσων. Με αυτόν τον τρόπο, η πρόληψη θα γίνει ακόμη πιο στοχευμένη, πιο άμεση και αποτελεσματική σε τοπικό επίπεδο.
Γενικότερα η Bόρεια Ελλάδα και ειδικότερα η κεντρική Μακεδονία αντιμετώπισε τα τελευταία καλοκαίρια λιγότερα προβλήματα σε ότι αφορά στις πυρκαγιές. Έχετε κάποια εξήγηση για αυτό;
Κάθε περιοχή της χώρας έχει τις δικές της ιδιαιτερότητες ως προς τη μορφολογία, τη βλάστηση, το κλίμα και τη χρήση γης. Μπορεί η Βόρεια Ελλάδα και η κεντρική Μακεδονία να μην έχουν βρεθεί φέτος στο επίκεντρο μεγάλων πυρκαγιών, όπως άλλες περιοχές της χώρας, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι ο κίνδυνος είναι μικρότερος ή ότι μπορούμε να εφησυχάσουμε. Η εμπειρία δείχνει ότι με τις κλιματικές συνθήκες που επικρατούν σήμερα, μια περιοχή μπορεί να περάσει από την “ασφάλεια” στην ακραία απειλή μέσα σε λίγες ώρες. Γι’ αυτό και η στρατηγική μας είναι ενιαία για όλη τη χώρα: πρόληψη, ετοιμότητα και ταχεία απόκριση παντού, είτε μιλάμε για την Αττική, την Πελοπόννησο ή τη Μακεδονία.
Και κάτι πολιτικό για το τέλος: πώς κρίνετε συνολικά την αντιμετώπιση από τη μεριά των κομμάτων των φετινών πυρκαγιών; Στάθηκαν στο ύψος των περιστάσεων ή υπερβάλλαν στην κριτική τους για αντιπολιτευτικούς λόγους;
Δυστυχώς, η αντιπολίτευση αντιμετώπισε και φέτος τις πυρκαγιές όχι ως μια εθνική πρόκληση αλλά ως μια ευκαιρία φτηνής αντιπολιτευτικής εκμετάλλευσης. «Περίμενε στη γωνία» της πρώτης δύσκολης πυρκαγιάς για να εξαπολύσει μια ισοπεδωτική κριτική, γεμάτη αοριστολογίες, που σε πολλές περιπτώσεις κατέληγε σε απόλυτο μηδενισμό. Κυριαρχούν οι γενικολογίες περί “απουσίας σχεδίου πρόληψης”, χωρίς την παραμικρή τεκμηριωμένη πρόταση, καμία αναφορά ή καταδίκη των εμπρησμών και της εγκληματικής –συχνά– αμέλειας, πλήρης άγνοια ή σκόπιμη αποσιώπηση των πραγματικών αιτιών που προκαλούν τις πυρκαγιές. Αυτή δεν είναι υπεύθυνη πολιτική στάση· είναι μια ρηχή αντιπολίτευση που δεν προσφέρει τίποτα στη διαχείριση των φυσικών καταστροφών και αδικεί την πρόοδο και την τεράστια προσπάθεια όλων όσοι βρίσκονται στην πρώτη γραμμή. Η χώρα χρειάζεται σοβαρότητα, τεκμηριωμένες προτάσεις και αίσθηση συλλογικής ευθύνης, όχι μηδενισμό και μικροπολιτικά παιχνίδια πάνω στις στάχτες.
