Allianz: Χαμένη χρονιά για τον ασφαλιστικό κλάδο το 2020

Ασφάλιστρα 358 δισ. ευρώ θα «εξαϋλωθούν» φέτος από την αγορά – Τι αναμένεται για τα επόμενα χρόνια

Χαμένη θα είναι η φετινή χρονιά για την ασφαλιστική βιομηχανία, λόγω κορωνοϊού, όπως υποστηρίζει ο γερμανικός κολοσσός στη μελέτη Global Insurance Report 2020 που δημοσιεύθηκε πριν από λίγες ημέρες. Η Allianz εξετάζει ενδελεχώς το πώς επηρεάζει ο κορωνοϊός τη ζήτηση για ασφαλιστικές υπηρεσίες και εξηγεί γιατί είναι ακόμη νωρίς για υπολογισμούς όσον αφορά το ύψος των ζημιών. Παίρνει επίσης θέση στο ζήτημα της κάλυψης του κινδύνου της πανδημίας, προτείνοντας τη δημιουργία ενός πανευρωπαϊκού αντασφαλιστικού οχήματος, με σύμπραξη δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, το οποίο βαφτίζει “Pandemus”. Προβλέπει ανάκαμψη τύπου U για το 2021 και εκτιμά ότι η πανδημία μπορεί να επιταχύνει διαρθρωτικές αλλαγές που ήδη λαμβάνουν χώρα, όπως την ψηφιοποίηση, τη στροφή προς τις αγορές της Ασίας και την έμφαση στο λεγόμενο ESG (Environmental, Social, Governance), δηλαδή την παροχή ασφαλιστικών υπηρεσιών και τις επενδύσεις με βάση παραμέτρους περιβαλλοντικές, κοινωνικές και ορθής εταιρικής διακυβέρνησης.

Επιμέλεια: Λαλέλα Χρυσανθοπούλου

Όταν το ρολόι σήμανε μεσάνυχτα στις 31 Δεκεμβρίου 2019, ξεκίνησαν οι συνήθεις εορτασμοί που συνοδεύουν τον ερχομό ενός νέου έτους. Το 2020 άρχισε γεμάτο ελπίδες και αισιοδοξία.

Για την ασφαλιστική βιομηχανία οι προσδοκίες ήταν υψηλές, δεδομένου του ότι το 2019 έκλεισε με αύξηση ασφαλίστρων 4,4% (τη μεγαλύτερη από το 2015), έναντι αύξησης 2,8% το 2018, ενώ το ύψος των ασφαλίστρων διεθνώς άγγιξε τα 4 τρισ. δολ. Για την ακρίβεια, διαμορφώθηκε σε 3,906 τρισ. ευρώ, εκ των οποίων τα 2,39 τρισ. αφορούν στον κλάδο ζωής και το υπόλοιπο 1,50 τρισ. στον κλάδο γενικών ασφαλίσεων.

Οι πιο δυναμικές αγορές ήταν αυτές της Κίνας και των ΗΠΑ. Η ενίσχυση του ειδικού βάρους της Ασίας (πλην της Ιαπωνίας) αποτυπώθηκε στον ρυθμό αύξησης των ασφαλίστρων 6,8% πέρσι. Η Βόρεια Αμερική και η Δυτική Ευρώπη είχαν επίσης μια πολύ καλή χρονιά, με αύξηση ασφαλίστρων 4,2% και 4,3% αντίστοιχα. Στη Δυτική Ευρώπη, οι «Τέσσερις Μεγάλοι» (Μ. Βρετανία, Γαλλία, Γερμανία και Ιταλία) «απορρόφησαν» σχεδόν το 75% των συνολικών ασφαλίστρων της περιοχής.

Ανατροπή προβλέψεων

 Έξι μήνες αργότερα, το κλίμα είναι τελείως διαφορετικό, καθώς η πανδημία του κορωνοϊού χτύπησε την παγκόσμια οικονομία σαν «μετεωρίτης», χρησιμοποιώντας την παρομοίωση του διευθύνοντος συμβούλου της Allianz, Oliver Baete.

Η απότομη διακοπή της οικονομικής δραστηριότητας στις περισσότερες περιοχές του κόσμου αναμένεται να πλήξει καίρια και τη ζήτηση για ασφάλιση. Ο γερμανικός όμιλος κάνει λόγο για παγκόσμια ύφεση 4,7% φέτος, «βλέπει» δηλαδή υπερδιπλάσια συρρίκνωση του ΑΕΠ σε σχέση με το 2009, τη χρονιά που κορυφώθηκε η παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση.

Στο πλαίσιο αυτό κινείται η εκτίμηση ότι ο τζίρος των ασφαλίστρων θα μειωθεί κατά 3,8% παγκοσμίως, μείωση τριπλάσια σε σχέση με αυτήν που παρατηρήθηκε κατά τη διεθνή χρηματοπιστωτική κρίση των ετών 2008-2009. Σε σύγκριση με την αναπτυξιακή τάση που υπήρχε προ Covid-19, η πανδημία θα «εξαϋλώσει» περί τα 358 δισ. ευρώ από την παγκόσμια «δεξαμενή» ασφαλίστρων.

Ο κορωνοϊός και η ζήτηση για ασφάλιση

 Όπως επισημαίνεται στη μελέτη, η καθίζηση της οικονομικής δραστηριότητας και οι απώλειες στα χρηματιστήρια θα επηρεάσουν αρνητικά τους ρυθμούς ανάπτυξης του κλάδου. Από την άλλη πλευρά, οι εταιρείες ίσως επωφεληθούν από τη βελτιωμένη επίγνωση του κινδύνου, κάτι που παρατηρήθηκε στην –πολύ μικρότερη ομολογουμένως– πανδημία του SARS το 2003.

Στον απόηχο της κρίσης αυτής, η ζήτηση για ασφάλιση υγείας στην Ασία αυξήθηκε με διψήφια ποσοστά. Όμως ο SARS έδειξε επίσης ότι και αυτή η επίπτωση ήταν βραχύβια. Και στην περίπτωση του Covid-19, ακόμη κι αν υπάρχει η διάθεση για περισσότερη ασφαλιστική κάλυψη, το πιθανότερο είναι να μην υπάρχει η δυνατότητα. Για φέτος, είναι βέβαιο ότι το ισοζύγιο της ζήτησης για ασφαλιστικές υπηρεσίες θα είναι έντονα αρνητικό.

Σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα, εκτιμάται ότι η ασφαλιστική βιομηχανία θα δεχθεί εντεινόμενες πιέσεις από πελάτες, αξιωματούχους και εποπτικές αρχές για να αναπτύξει πιο ολοκληρωμένες και πιο απλές ασφαλιστικές λύσεις. Αυτό μπορεί να θέσει εν αμφιβόλω ακόμη και την ικανότητα των εταιρειών να τιμολογούν ορθά τους κινδύνους.

Επομένως, το ότι οι τιμές των (αντ)ασφαλίστρων θα αυξηθούν μετά την κρίση –όπως πολλοί υποθέτουν– κάθε άλλο παρά εγγυημένο είναι.

Γενικές ασφαλίσεις

Στον κλάδο των γενικών ασφαλίσεων, η συσχέτιση μεταξύ της οικονομικής δραστηριότητας και της ζήτησης για ασφάλιση είναι εξαιρετικά υψηλή και γι’ αυτό προεξοφλείται μείωση των ασφαλίστρων σε όλες τις γραμμές δραστηριότητας, ακόμη και σε αυτές που θα ανέμενε κανείς αύξηση της ζήτησης για προστασία (π.χ. στις cyber ασφαλίσεις, όπου οι κίνδυνοι έχουν αυξηθεί, λόγω της εκτεταμένης χρήσης της τηλεργασίας και του πολλαπλασιασμού των cyber επιθέσεων).

Η έλλειψη διαθέσιμων πόρων σε συνδυασμό με την ανάγκη ενίσχυσης των ιδίων κεφαλαίων ως ασπίδα στην υψηλή αβεβαιότητα ίσως να αποθαρρύνουν πολλούς δυνητικούς πελάτες από το να ενισχύσουν την ασφαλιστική τους κάλυψη.

Τα ασφάλιστρα αναμένεται να μειωθούν κατά 2,9% φέτος, κάτι που μεταφράζεται σε 44 δισ. ευρώ σε απόλυτο νούμερο. Αν και ο κορωνοϊός δεν άφησε αλώβητη καμιά περιοχή του κόσμου, οι ώριμες αγορές (που επέβαλαν αυστηρά lockdowns) θα υποστούν το μεγαλύτερο πλήγμα, με τον τζίρο να μειώνεται κατά 5% στη Βόρεια Αμερική και 4,5% στη Δυτική Ευρώπη, αντίστοιχα.

Σε σύγκριση με την πρόβλεψη της Allianz προ Covid, που έκανε λόγο για αύξηση ασφαλίστρων 4,4% φέτος, ο λογαριασμός των χαμένων ασφαλίστρων του κλάδου περιουσίας-ατυχημάτων αυξάνεται σε 109 δισ. ευρώ.

Κλάδος ζωής

Για τον κλάδο ζωής είναι πιο δύσκολο να γίνουν εκτιμήσεις, καθώς χαρακτηρίζεται από πολύ μεγάλη μεταβλητότητα και η ζήτηση δεν επηρεάζεται μόνο από τον οικονομικό κύκλο, αλλά και από άλλους παράγοντες, όπως είναι το νομοθετικό πλαίσιο (π.χ. φορολογικά κίνητρα) και η πορεία των χρηματαγορών.

Δεδομένου του ότι η απόδοση πολλών μοντέρνων προϊόντων είναι συνδεδεμένη με τις κινήσεις των αγορών, είναι βέβαιο ότι τα unit linked προϊόντα θα έχουν μεγάλο πρόβλημα. «Όχι μόνο τα νέα συμβόλαια θα τραβήξουν χειρόφρενο, αλλά περιμένουμε και μεγάλες εκροές» αναφέρεται χαρακτηριστικά στη μελέτη.

Σε καιρούς κρίσης, ωστόσο, τα νοικοκυριά επιδεικνύουν αυξημένη αποστροφή προς το ρίσκο, μειώνουν δραστικά την κατανάλωση και τις επενδύσεις και στρέφονται προς την αποταμίευση, κάτι που δημιουργεί ευνοϊκές προϋποθέσεις για τα συναφή ασφαλιστικά προϊόντα.

Το 2009, για παράδειγμα, οι αποταμιεύσεις αυξήθηκαν κατά 100 εκατ. ευρώ. Βάσει των παραπάνω, υπολογίζεται ότι φέτος τα ποσοστά αποταμίευσης μπορεί να είναι έως και κατά 6 ποσοστιαίες μονάδες υψηλότερα σε σχέση με τα προ κρίσης επίπεδα, κάτι που «μεταφράζεται» σε ένα ποσό 400 δισ. ευρώ ή 3% του ΑΕΠ της ΕΕ. Και δεν πρόκειται για «ευρωπαϊκό φαινόμενο», αφού και στις ΗΠΑ, του καταναλωτισμού, το ποσοστό προσωπικών αποταμιεύσεων ανήλθε στο ιστορικό υψηλό του 33% τον Απρίλιο.

Πού θα διοχετευθούν τα κεφάλαια αυτά; Σε πιο ήρεμες περιόδους, θα μπορούσε κανείς να προεξοφλήσει εισροές σε επενδυτικά κεφάλαια και σε ασφαλιστικά προϊόντα που συνδέονται με αποταμίευση. Όμως, σε μια περίοδο ταραγμένη, όπως η σημερινή, είναι πιθανό τα νοικοκυριά να τα αφήσουν στην τράπεζα ή να τα βάλουν «κάτω από το στρώμα».

Μπορεί να χρειαστεί καιρός έως ότου επωφεληθεί η ασφαλιστική βιομηχανία από τη συσσώρευση ρευστού που παρατηρείται σήμερα. Σε κάθε περίπτωση, τα ασφάλιστρα στον κλάδο ζωής αναμένεται να μειωθούν κατά 4,4% φέτος, «ψαλιδίζοντας» 106 δισ. ευρώ από την παγκόσμια «δεξαμενή» ασφαλίστρων, με βάση τα δεδομένα του Δεκεμβρίου 2019, και 249 δισ. ευρώ με βάση την εκτίμηση για αύξηση 6,2% φέτος, αν η λέξη «κορωνοϊός» δεν είχε μπει ποτέ στη ζωή μας.

«Το 2020 είναι μια χαμένη χρονιά για τον ασφαλιστικό κλάδο, λόγω κορωνοϊού, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία επ’ αυτού» υπογραμμίζει ο επικεφαλής οικονομολόγος της Allianz, Ludovic Subran. Παρ’ όλα αυτά, διακρίνει «φως στο βάθος του τούνελ». Κι αυτό γιατί προεξοφλεί ανάκαμψη τύπου U για την παγκόσμια οικονομία το 2021 (δηλαδή ταχεία επιστροφή στους ρυθμούς ανάκαμψης προ κορωνοϊού) και οι εκτιμήσεις της για την ασφαλιστική αγορά είναι ευθυγραμμισμένες με το σενάριο αυτό. Στο πλαίσιο αυτό, γίνεται λόγος για αύξηση των ασφαλίστρων κατά 5,6% το επόμενο έτος και επιστροφή του συνολικού τζίρου στα προ κρίσης επίπεδα.

Πλην όμως, θα υπάρξουν δυνητικές απώλειες σε σχέση με την πορεία που θα είχε ο κλάδος αν δεν υπήρχε ο Covid-19. Παρότι υπολογίζεται ότι η ασφαλιστική αγορά θα «τρέξει» με ετήσιο ρυθμό 4,4% έως το 2030, ο πήχης έχει χαμηλώσει σε σχέση με τις προ κρίσης προβλέψεις.

 Corona όπως… Katrina; Πόσο μεγάλες θα είναι οι ζημίες;

Όπως παρατηρούν οι αναλυτές της Allianz, οι άμεσες ζημίες από τον κορωνοϊό διαφέρουν ανάλογα με τη γραμμή δραστηριότητας. Υπάρχουν και κλάδοι που επωφελούνται προσωρινά, όπως ο κλάδος ασφαλίσεων ΙΧ.

Ωστόσο, οι θετικές επιπτώσεις από τη μείωση των αξιώσεων αποζημίωσης ίσως αποδειχθούν βραχυχρόνιες και πιθανότατα θα αντισταθμιστούν –όσον αφορά το ύψος των ασφαλίστρων– από τις εκπτώσεις και τις επιστροφές χρημάτων.

Σε κάθε περίπτωση, η ορατότητα όσον αφορά τις αποζημιώσεις λόγω κορωνοϊού είναι ακόμη περιορισμένη για τρεις λόγους:

Πρώτον, δεν υπάρχει προηγούμενο για μια τέτοια απότομη διακοπή της οικονομικής δραστηριότητας σε παγκόσμια κλίμακα. Χωρίς προηγούμενο είναι και το εύρος των μέτρων νομισματικής και δημοσιονομικής πολιτικής που ελήφθησαν για να αντιμετωπιστούν οι παρενέργειες.

Δεύτερον, αναμένεται κύμα αγωγών, καθώς πολλές εταιρείες (και οι δικηγόροι τους) αγωνίζονται να παρακάμψουν τις ρήτρες εξαίρεσης των πανδημιών από την ασφαλιστική κάλυψη και σε ορισμένες χώρες έχουν και τη στήριξη των αρχών στην προσπάθειά τους αυτή.

Τρίτον, σε ορισμένους κλάδους (ταξίδια, κλεισίματα ξενοδοχείων και εστιατορίων κ.λπ.), οι ασφαλιστικές εταιρείες θα δείξουν καλή θέληση (οικειοθελώς ή επειδή… υποχρεώθηκαν) και θα προχωρήσουν σε (μερικές) πληρωμές.

Σε γενικές γραμμές, ο Covid-19 δεν μπορεί να συγκριθεί π.χ. με έναν τυφώνα ή έναν σεισμό, που χτυπάει μία φορά και μετά από λίγες ημέρες μπορούν να γίνουν εκτιμήσεις για τις προκληθείσες ζημίες. Οι απώλειες θα «ξετυλιχθούν» σε μια πολύ μεγαλύτερη χρονική περίοδο. Είναι γεγονός ότι υπάρχουν άμεσες ζημίες, που προκαλούνται απευθείας από την πανδημία, όπως αυτές που σχετίζονται με ακυρώσεις ταξιδιών και εκδηλώσεων ή οι ασφαλίσεις υγείας για αυτούς που νόσησαν.

Όμως ο μεγαλύτερος «καταλύτης» ζημιών θα αποδειχθεί πιθανότατα ότι είναι οι αγωγές (για την ερμηνεία των καλύψεων ή την απόδοση ευθύνης σε εταιρείες) καθώς και οι χρεοκοπίες εταιρειών (για τις ασφαλίσεις πιστώσεων). Οπότε δεν προξενεί έκπληξη το ότι η γκάμα των εκτιμήσεων για τις ζημίες είναι ευρύτατη. Οι Lloyd’s of London, για παράδειγμα, υπολογίζουν τις ζημίες από underwriting διεθνώς στα 107 δισ. δολ. μόνο για φέτος.

«Κερασάκι στην τούρτα» αποτελεί το γεγονός ότι ο κορωνοϊός δεν επηρεάζει μόνο την πλευρά του παθητικού στην ασφαλιστική βιομηχανία, αλλά και αυτήν του ενεργητικού. Η πτώση των επιτοκίων, η διεύρυνση των spreads και οι αναταράξεις στα χρηματιστήρια θα έχουν παρενέργειες στους ισολογισμούς των ασφαλιστικών και στα έσοδα από επενδύσεις. Με δεδομένη την υψηλή μεταβλητότητα στις αγορές και τις τεράστιες τονωτικές «ενέσεις» στις οποίες προχώρησαν οι κυβερνήσεις, είναι αδύνατο να υπολογιστούν στην παρούσα φάση οι τελικές απώλειες για τις ασφαλιστικές.

Και πάλι οι Lloyd’s διακινδυνεύουν μια εκτίμηση, κάνοντας λόγο για ζημίες στα επενδυτικά χαρτοφυλάκια της τάξης των 96 δισ. δολ. για το 2020.

*από το περιοδικό Insurance World