Γιάννης Ρούντος: Περί Δημοκρατίας και άτυπης συνωμοσίας μετριοτήτων

Έχει και η Δημοκρατία τη Διεθνή Ημέρα της, στις 15 Σεπτεμβρίου! Δημοκρατία (Κράτος του Δήμου, δηλαδή του Λαού): από τις πλέον πολύπαθες έννοιες της ζωής των κοινωνιών, με περιπετειώδεις ερμηνευτικές εκδοχές στις πολλές αποχρώσεις του Γκρι (από τις «λαϊκές δημοκρατίες» μέχρι τις «φιλελεύθερες») και με καπηλείες να κοσμούν κυβερνητικά μοντέλα και προσωπεία ολιγαρχών, ψυχοπαθών κυβερνητών και αυταρχικών καθεστώτων.

Κοινή είναι η βεβαιότητα πως η κατ’ επίφασιν Δημοκρατία «προσαρμόζεται» στα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα, που κλειδώνουν και ελέγχουν τις λειτουργίες της συχνά μέσω των πιο επιδραστικών πεδίων για τις μάζες (π.χ. τα media και το ποδόσφαιρο, ως παρακυβερνητικοί «αρμοί εξουσίας»), παράγοντας έτσι μια εικονική πραγματικότητα που ακολουθείται από μια παθητική ομαδικότητα και ψευδαίσθηση συμμετοχής – δίκην τυφλού οπαδισμού.

Ωστόσο, η απόλυτη έννοια της Δημοκρατίας είναι ευκρινής ως προς το χαρακτηριστικό που προσωπικά πιστεύω ότι τη σταθμίζει ποιοτικά, όσον αφορά στο περιεχόμενό της, όπως διατύπωσα σε πρόσφατο άρθρο μου (Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ της Κυριακής – 14 Αυγούστου, «Ποιοί μιλούν σήμερα για Πνευματική Κρίση;»): Έγραφα πως η Δημοκρατία προβιβάζεται ή ευτελίζεται από το επίπεδο της πνευματικής ποιότητας των πολιτών, φυσικά σε συνδυασμό με τη -λιγότερο ή περισσότερο περιορισμένη- δυνατότητα της άμεσης παρέμβασής των. Με την παρατήρηση ότι ζούμε σε μια εποχή άτυπης συνωμοσίας μετριοτήτων και κενού ή ανεπάρκειας εμπνευσμένης ηγεσίας, διεθνώς.

Αυτή η κρίσιμη παράμετρος είναι, εκτιμώ, απαραίτητη και για την ουσιώδη προσέγγιση του Στόχου 16 των Sustainable Development Goals του ΟΗΕ (Ατζέντα 2030).

Επέλεξα, για την ημέρα, να παραθέσω τη στοχαστική προσέγγιση ενός από τους πιο σημαντικούς εκπροσώπους της σύγχρονης φιλοσοφικής σκέψης, του Κορνήλιου Καστοριάδη. Το κείμενο στον σύνδεσμο που ακολουθεί, αποτελείται από αποσπάσματα διάλεξης με τίτλο «Προβλήματα δημοκρατίας σήμερα» που έδωσε πριν 33 χρόνια (στις 16 Φεβρουαρίου 1989) στο Πανεπιστήμιο Βόλου – το «σήμερα» κουμπώνει απόλυτα και στο παρόν. Πρόκειται για μια σύνθεση των ιδεών του «Περί Δημοκρατίας – της ανάγκης επανόδου στην άμεση Δημοκρατία» για την οποία, όπως επισημαίνει ο σπουδαίος Καστοριάδης, «χρειάζεται η συνεχής δημιουργική δραστηριότητα του κοινού» – δηλαδή οι αδιαλείπτως Ενεργοί Πολίτες. Ένα απάνθισμα:

«Δημοκρατία σήμερα δεν υπάρχει πουθενά. Υπάρχουν το πολύ φιλελεύθερες ολιγαρχίες σε ορισμένες χώρες σχετικά προνομιούχες (…). Αλλά και σε αυτές τις οικονομικά αναπτυγμένες και πολιτικά -ας πούμε- φιλελεύθερες χώρες η κατάσταση, ενώ φαίνεται περίπου βιώσιμη, είναι στην πραγματικότητα απελπιστική. Είναι απελπιστική, γιατί ο καθένας δυστυχώς δεν κοιτάει πιό μακριά από την μύτη του. Τα προβλήματα, που αντιμετωπίζει σήμερα η ανθρωπότητα είναι τεράστια. Είναι πρώτα πρώτα το πρόβλημα ότι τα 6/7 εάν όχι τα 7/8 του κόσμου ζούνε σε ένα καθεστώς φτώχειας και τεραστίας καταπίεσης (…). Σ’ αυτές τις προηγμένες και σχετικά φιλελεύθερες χώρες τί γίνεται στην πραγματικότητα; Μιλάνε για δημοκρατία. Το πραγματικό καθεστώς είναι φυσικά ένα καθεστώς τελείως ολιγαρχικό (…).

Το κείμενο των αποσπασμάτων της ομιλίας του Κορνήλιου Καστοριάδη στον σύνδεσμο: https://lnkd.in/dHQB5pHq

(*) Γιάννης Ρούντος: Σύμβουλος Σχέσεων, Επικοινωνίας και Υπευθυνότητας για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη, με ιδιαίτερη δραστηριότητα για το Περιβάλλον, την Κοινωνία και τον Πολιτισμό.