Τον κρίσιμο ρόλο της εφαρμογής καλών πρακτικών εταιρικής διακυβέρνησης, για την εξασφάλιση χρηματοδότησης, προσέλκυση επενδυτών και προώθηση της αειφόρου ανάπτυξης, ανέδειξε το Συνέδριο Εταιρικής Διακυβέρνησης 2nd Greek Corporate Governance Summit με τίτλο «Η Κατάλληλη Ώρα για Επενδύσεις στην Ελλάδα». Το Συνέδριο διοργανώθηκε την Πέμπτη 17 Σεπτεμβρίου, από την ethosEVENTS και την Georgeson, και πραγματοποιήθηκε μέσα από τη LiveOn, την πλατφόρμα διοργάνωσης ψηφιακών συνεδρίων και εκθέσεων της ethosBUSINESS, δίνοντας την ευκαιρία στους συμμετέχοντες από την Ελλάδα και το εξωτερικό να παρακολουθήσουν τις εργασίες του συνεδρίου με ασφάλεια.
Στον εναρκτήριο χαιρετισμό του, ο κ. Κωνσταντίνος Ουζούνης, CEO ethosGroup, αναφέρθηκε στην σπουδαιότητα διεξαγωγής του συγκεκριμένου συνεδρίου κατά την τρέχουσα δύσκολη χρονική συγκυρία.
Ο κ. Stefano Marini, CEO of Latin America and Emerging Markets and Senior Advisor for Southern Europe, Georgeson, αναφέρθηκε στον χαιρετισμό του στα οφέλη από την σωστή εφαρμογή κανόνων εταιρικής διακυβέρνησης για τους επενδυτές, ενώ επεσήμανε ότι τα τελευταία χρόνια, κατά την οικονομική κρίση και την πανδημία, κρίθηκαν οι ικανότητες των επιχειρήσεων στο λεγόμενο crisis management.
O κ. Άδωνις Γεωργιάδης, Υπουργός Ανάπτυξης και Επενδύσεων, επεσήμανε ότι η σπουδαιότητα της εταιρικής διακυβέρνησης είναι πολύ μεγάλη, ειδικά τώρα, κατά την περίοδο της πανδημίας covid-19, και με δεδομένο ότι ποσοστό άνω του 90% των επιχειρήσεων στη χώρα μας, αφορά μικρές επιχειρήσεις. Το γεγονός αυτό, όπως ο ίδιος επεσήμανε, συνιστά πρόβλημα ανταγωνισμού, διαφάνειας, εισφορών, φορολογίας. Όπως τόνισε χαρακτηριστικά, οι μεγάλες επιχειρήσεις βοήθησαν κατά την κρίση της covid-19 και στο πλαίσιο αυτό εξήρε την πρωτοβουλία της Παπαστράτος, θυγατρικής της Philip Morris, να προσφέρει στους πελάτες της συνολική πίστωση ύψους 10 εκατ. ευρώ. «Αυτό δεν θα μπορούσε να συμβεί εάν η εταιρεία δεν εφάρμοζε καλή εταιρική διακυβέρνηση, που ενδιαφέρεται για το αποτύπωμά της, τους πελάτες και συνεργάτες της. Αυτό είναι ένα πολύ καλό παράδειγμα για το πώς πρέπει να κινηθούν οι μεγάλες επιχειρήσεις», τόνισε. Ο κ. Γεωργιάδης ανέφερε ότι η κυβέρνηση αναζητά τρόπους, με νέους νόμους, για να ενθαρρύνει την εταιρική διακυβέρνηση. Επεσήμανε δε, ότι η κυβέρνηση ενδιαφέρεται πολύ για τα δικαιώματα της μειοψηφίας των μετόχων, τονίζοντας ότι η Ελλάδα μπαίνει σε μια διαφορετική κουλτούρα τήρησης κανόνων και διαφάνειας. Η φυλάκιση των επικεφαλής της Folli Follie, ανέφερε πως στέλνει το ξεκάθαρο μήνυμα ότι «σεβόμαστε τα χρήματα των επενδυτών και όσοι δεν ακολουθούν τους κανόνες, τιμωρούνται».
Η κ. Βασιλική Λαζαράκου, Πρόεδρος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, επεσήμανε ότι η εταιρική διακυβέρνηση είναι θεμελιώδους σημασίας, παρουσιάζοντας τα πεπραγμένα της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς όσον αφορά τον εκσυγχρονισμό του νόμου για την εταιρική διακυβέρνηση. Η ίδια επεσήμανε ότι από την πρώτη στιγμή που διορίστηκε η Επιτροπή, έθεσε ως προτεραιότητα την τροποποίηση του νόμου εταιρικής διακυβέρνησης που θεωρεί ως θεμελιώδους σημασίας και χαιρέτησε την ευρεία αποδοχή των κομμάτων στην ψήφισή του. Η κ. Λαζαράκου σημείωσε ότι ο νέος νόμος εξασφαλίζει αφενός την ενίσχυση της μονάδας εσωτερικού ελέγχου, αυξάνοντας τα ζητούμενα προσόντα των ελεγκτών και ενισχύοντας τις εσωτερικές λειτουργίες και αφετέρου την πιο αποδοτική δομή των διοικητικών συμβουλίων. Όπως τόνισε, με τον εσωτερικό κανονισμό εξασφαλίστηκε η διαφάνεια στην αγορά.
Η κ. Χαρίκλεια Απαλαγάκη, Γενική Γραμματέας της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών, σημείωσε ότι η εταιρική διακυβέρνηση έχει εξελιχθεί πολύ τα τελευταία χρόνια. «Ο νόμος επέβαλε στις εταιρείες μια μικτή σύνθεση στο ΔΣ. Έγινε σαφές ότι η εταιρική διακυβέρνηση δεν έχει να κάνει μόνο με το ΔΣ, αλλά θα πρέπει να συμπληρώνεται με τις κατάλληλες δεξιότητες», ανέφερε η κ. Απαλαγάκη, επισημαίνοντας: «Προσπαθούμε να συνεισφέρουμε στην ανάπτυξη και την περαιτέρω ενημέρωση του Κώδικα, μας ενδιαφέρει οι εισηγμένες εταιρείες να έχουν καλή επαφή με τις τράπεζες, καθώς τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα επιβάλλουν υψηλά στάνταρντς με όλους τους δανειζόμενους. Σήμερα, αναγνωρίζουμε ότι έχουμε όλα τα στοιχεία και ένα ώριμο τραπεζικό σύστημα και επιχιερήσεις με προθυμία να εφαρμόσουν όλες τις σύγχρονες απαιτήσεις, κάτω από αυστηρούς κανόνες».
Ο κ. Αλέξανδρος Χατζόπουλος, Γενικός Διευθυντής του ΣΕΒ, τόνισε ότι πρέπει να υπάρχει στην κουλτούρα των επιχειρήσεων η εταιρική διακυβέρνηση. «Πρέπει να περάσουμε σε μια πιο ανθεκτική και ανοιχτή οικονομία, ξεπερνώντας τα εμπόδια, ώστε να διευκολυνθούν οι επενδύσεις σε μικρές και μεγάλες, εισηγμένες ή μη επιχειρήσεις. Το οικοσύστημα θα πρέπει να συμμορφώνεται με τον νέο νόμο, να είναι αξιόπιστο και ανταγωνιστικό στον διεθνή χώρο», τόνισε. Η λογοδοσία και η διαφάνεια είναι πολύ σημαντικά στοιχεία, σύμφωνα με τον κ. Χατζόπουλο. «Είμαστε σε μια φάση ευθυγράμμισης των στόχων με την κυβέρνηση, τους ρυθμιστικούς μηχανισμούς, την κοινωνία και έχουμε κάνει σημαντικά βήματα για την εφαρμογή των νέων κανόνων. Ο ΣΕΒ μαζί με το Χ.Α. δημιούργησε συμβούλιο διαχείρισης και με τη συμμετοχή της ΕΕΤ κάνουμε αναθεώρηση του Κώδικα», συμπλήρωσε.
Η κ. Χριστίνα Κολιάτση, Chief Legal Counsel, Hellenic Corporation of Assets and Participations SA (HCAP), στην ομιλία της με θέμα «ESG in Corporate Governance and public enterprises (SOEs)», επεσήμανε ότι είναι σημαντικό όλοι να μοιράζονται τις ίδιες αρχές που δημιουργούν αξία. Ανέφερε ότι «οι παράγοντες ESG (Environmental, Social, and Governance) πρέπει να ενσωματώνονται στους κανόνες της εταιρείας και όλοι να τους ενστερνίζονται. Έχει να κάνει με την αειφορία, τη βιωσιμότητα και τη στρατηγική ανάπτυξης. Οι επενδυτές θέλουν να γνωρίζουν εάν τα μέλη του διοικητικού συμβουλίου είναι πραγματικά ανεξάρτητα, αν αλλάζουν τακτικά και εάν μπορούν να υπηρετήσουν την κουλτούρα και τους σκοπούς της εταιρείας». Η ίδια αναφέρθηκε στην ισορροπία που πρέπει να υπάρχει μεταξύ ευκαιριών και ρίσκων και τον ενισχυόμενο ρόλο των επενδυτών ακτιβιστών. «Χρειάζονται ικανά διοικητικά στελέχη, που θα μπορούν να ανταπεξέλθουν στις σύγχρονες προκλήσεις. Πρέπει να υπάρχουν τα κατάλληλα συστήματα για την μέτρηση της απόδοσης της εταιρικής διακυβέρνησης», τόνισε.
Η κ. Αγγέλικα Γκούσκου, Member, Hellenic Corporate Governance Council (HCGC), Co-Founder, Corporate Governace Hub & Managing Partner, Selekos-Gouskou & Co. Law Offices, στην ομιλία της με θέμα «Επενδύσεις εστιασμένες σε παράγοντες ESG: η ολοένα αυξανόμενη σημασία μη-οικονομικών παραμέτρων», ανέφερε ότι η κατανόηση της εταιρικής λογοδοσίας έχει αλλάξει με τον καιρό. Το μεγαλύτερο κομμάτι της εταιρικής αξίας εντοπίζεται κυρίως στα άυλα στοιχεία. Παγκοσμίως όλοι οι επενδυτές ζητούν αποκάλυψη μη χρηματοοικονομικών στοιχείων. Το πεδίο της αξιόπιστης πληροφόρησης αποτελεί κρίσιμο σημείο, επεσήμανε, ενώ έκανε ιδιαίτερη μνεία στον Οδηγό Υποβολής Αναφορών του ΧΑ.
Στο πρώτο πάνελ που πραγματοποιήθηκε με θέμα, «Επενδύσεις εστιασμένες σε παράγοντες ESG: η ολοένα αυξανόμενη σημασία μη-οικονομικών παραμέτρων» και συντονιστή τον κ. Alberto D’Aroma, Head of Corporate Governance Italy/ Georgeson, ο κ. Αργύρης Οικονόμου, General Manager on Legal Affairs & Corporate Governance, ΔΕΗ, ανέφερε ότι η ατζέντα του ESG (Environmental, Social, and Governance), αποτελεί το επόμενο στάδιο της εξελισσόμενης συζήτησης για την εφαρμογή βέλτιστων πρακτικών. «Πρέπει να δούμε τις προσδοκίες που έχει μια εταιρεία όταν αναπτύσσεται και αυτό ίσως να διαφέρει από τις προσδοκίες των μετόχων. Θέλουμε, επομένως, μια ισορροπία. Δεν θα ήθελα να δω την διεύρυνση αυτού του χάσματος. Η δική μου εμπειρία λέει ότι σε μεγάλο αριθμό περιπτώσεων στο παρελθόν η ESG αντιμετωπίστηκε σαν ένα επιπλέον βάρος. Η ESG είναι ένας μηχανισμός που περιορίζει (καλώς) τις ελευθερίες της διοίκησης», σημείωσε ο κ. Οικονόμου.
Ο κ. Patrick Fiorani, Research and Engagement Specialist Glass Lewis, ανέφερε ότι η Glass Lewis πραγματοποιεί έρευνες για λογαριασμό επενδυτών «Με τους συνεταίρους μας προσπαθούμε να παρέχουμε επικαιροποιημένα δεδομένα βιωσιμότητας. Με στοιχεία που συλλέγονται από συγκεκριμένους δείκτες και εκθέσεις κινδύνου διαχείρισης, δίνουμε κατευθυντήριες γραμμές. Στο πλαίσιο αυτό, το κομμάτι μετρήσεων για ESG, αυξάνεται όλο και περισσότερο. Μας ενδιαφέρει να λαμβάνονται υπόψιν όλες οι πτυχές», σημείωσε.
Ο κ. Michael Herskovich, Head of Corporate Governance, BNP Paribas Asset Management, ανέφερε ότι το τμήμα ESG αποτελείται από μια ομάδα 25 ατόμων, ενώ πριν δύο χρόνια ήταν 10. «Έχουμε μια κοινότητα πρωταθλητών ESG. Κάθε επενδυτική ομάδα το έχει ενσωματώσει», σημείωσε, επισημαίνοντας ότι «υπάρχουν αριθμοδείκτες ESG που αποκλείουν κάποιες επιχειρήσεις. Αν έχουμε προφίλ εταιρείας σε επίπεδο ESG, υπάρχει δέσμευση συμμόρφωσης».
Η κ. Nezhla Mehmed, Corporate Governance Analyst, Assistant Vice President, DWS Investment GmbH, επεσήμανε από την πλευρά της ότι «Έχουμε 17 ειδικούς επιστήμονες που ασχολούνται με την ενσωμάτωση ESG, στο κέντρο υπεύθυνων επενδύσεων. Έχουμε έναν θεματοφύλακα ESG για την κάθε ομάδα χαρτοφυλακίων. Είμαστε πεπεισμένοι ότι επειδή λειτουργούμε ως θεματοφύλακας επενδύσεων πρέπει να έχουμε πολύ αυστηρά κριτήρια ESG».
Η κ. Πηνελόπη Κασσάνη, Governance Risk & Compliance Partner, Moore Stephens Chartered Accountants, στην ομιλία της με θέμα «Is ESG a game changer in bank financing? Poseidon Principles are a prime example of how ESG is reshaping bank lending in the maritime industry», ανέφερε ότι ο τομέας της ναυτιλίας αντιμετωπίζει πολλές προκλήσεις σε επίπεδο ESG, δεδομένων των μεγάλων επιπτώσεων που έχει στο περιβάλλον. Στο πλαίσιο αυτό ανέφερε ότι «Πέρυσι ξεκίνησε μια πρωτοβουλία στο χώρο της ναυτιλίας, με 11 κορυφαίες τράπεζες να υπογράφουν το Poseidon Principles, με στόχο να βοηθηθεί η ναυτιλία στη μείωση του περιβαλλοντικού της αποτυπώματος. Οι αρχές αυτές παρέχουν ένα πλαίσιο για την ευθυγράμισση των εμπλεκόμενων παραγόντων (τράπεζες, ναυτιλιακές) και ενσωματώνονται σε κάθε σύμβαση δανειοδότησης, ώστε υπάρχει διαφάνεια και από τις δύο πλευρές. Σήμερα συμμετέχουν 18 τράπεζες με πρότζεκτ 170 δισ. δολαρίων». «Αυτό είναι ένα παράδειγμα για το πώς οι παράγοντες του ESG παίζουν καθοριστικό ρόλο στην χρηματοδότηση, αλλά και την ικανότητα μιας εταιρείας να συνεχίζει να λειτουργεί. Οι παράγοντες αυτοί, ήρθαν και θα μείνουν. Είναι κάτι απαραίτητο. Το ESG επαναπροσδιορίζει τις προτεραιότητες των επιχειρήσεων του τομέα», τόνισε η κ. Κασσάνη.
Η κ. Κιάρα Κόντη, Director, Climate Change and Sustainability Services, EY Greece, στην ομιλία της με θέμα «Πώς οι επιδόσεις ESG θα επηρεάσουν το μέλλον σας;», ανέφερε ότι οι επενδυτές εστιάζουν πλήρως στις πληροφορίες σχετικά με το ESG, επιδεικνύοντας ένα αυξανόμενο ενδιαφέρον για αποκάλυψη περισσότερης εσωτερικής πληροφόρησης. «Οι περισσότεροι ενδιαφέρονται πλέον σε μεγάλο βαθμό για το άυλο κεφάλαιο κάθε επιχείρησης, δίνοντας μεγάλη έμφαση στους περιβαλλοντικούς κινδύνους. Θέλουν να κατανοήσουν πώς γίνεται ο εντοπισμός των κινδύνων, ειδικά σε σχέση με την κλιματική αλλαγή, πού μπορούν να βρουν αυτές τις πληροφορίες και τον ρυθμιστικό τους ρόλο», ανέφερε, επισημαίνοντας ότι είναι «σημαντική η αποσύνδεση μεταξύ οικονομικών και μη οικονομικών στοιχείων. Πρέπει να υπάρχει ολοκληρωμένο σύστημα διαχείρισης κινδύνων. Να έχουν οι εταιρείες τις διαδικασίες για να αναφέρουν αυτά τα θέματα με ένα τρόπο πιο συνεχή και σταθερό και να περιλαμβάνονται στις ετήσιες εκθέσεις τους».
Στο δεύτερο πάνελ που πραγματοποιήθηκε με θέμα «Ενσωμάτωση παραγόντων ESG στην εταιρική στρατηγική» και συντονιστή τον κ. Παντελή Λάμπρου, Co-Founder & CEO, P&I | Business Management Consulting, ο κ. Thibaut Barsacq, Vice President – Head of Southern European Research, Institutional Shareholder Services (ISS), ανέφερε ότι η ΙSS έχει δημιουργήσει και εξελίξει διάφορα εργαλεία για την αξιολόγηση του ESG. «Αυτό που πρέπει να καταλάβουν οι εταιρείες είναι ότι κάποιες βρίσκονται σε black list, γιατί το αντιμετωπίζουν σαν κίνδυνο για τους επενδυτές. Νομίζω όμως ότι υπάρχει όλο και μεγαλύτερη κατανόηση ότι το ESG μπορεί να θέσει μια επιχείρηση σε μεγάλο κίνδυνο όσον αφορά την χρηματοδότηση. Ένας κίνδυνος που σήμερα δεν λογίζεται ως χρηματοοικονομικός, μπορεί να αντιμετωπίζεται έτσι στο σύντομο μέλλον», σημείωσε διαπιστώνοντας μια υστέρηση στην τυποποίηση αυτών των διαδικασιών, καθώς υπάρχουν μεγάλες διαφοροποιήσεις παγκοσμίως, επισημαίνοντας ότι καταβάλλεται προσπάθεια ενοποίησης κάποιων αρχών, καθώς οι επενδυτές απαιτούν πλέον σαφή πληροφόρηση και διαφάνεια.
Η κ. Maria Larsson Ortino, Global ESG Manager, Legal & General Investment Management, (LGIM), ανέφερε ότι οι ελληνικές επιχειρήσεις αξίζει να επενδύσουν στο ESG, επειδή οι αρχές του αποτελούν γενικότερα μια καλή πρακτική. «Αποτελεί μια καλή πρακτική για την γενικότερη λειτουργία και απόδοση μιας επιχείρησης, ενώ χρησιμοποιούμε αυτά τα στοιχεία για να αποφασίσουμε αν θα επενδύσουμε σε μία εταιρεία, όπως και στις αγοραπωλησίες μετοχών. Οι εταιρείες που εφαρμόζουν αυτές τις πρακτικές έχουν πολύ καλύτερες προοπτικές», τόνισε, σημειώνοντας ότι «έχουμε εσωτερικά θεσμοθετήσει μια βαθμολογία ESG, με σύστημα μοριοδότησης, point system. Είναι μέρος της διαχείρισης κινδύνου που κάνουμε».
Η κ. Λία Βιντζηλαίου, Manager – Law Platis – Anastassiadis & Associates Law Partnership, ΕΥ Law, επεσήμανε ότι οι εταιρείες έχουν συνειδητοποιήσει πλέον ότι η εταιρική διακυβέρνηση δεν αποτελεί ένα εργαλείο marketing, αλλά ένα σύνολο αρχών που τις καθιστά πιο ελκυστικές, σε σχέση με αυτές που δεν εφαρμόζουν αυτές τις αρχές. Σημείωσε ότι υπάρχει μια ζωντανή συζήτηση που γίνεται στην Ελλάδα για την εταιρική διακυβέρνηση, ενώ τόνισε ότι είναι πολύ σημαντικός ο εκσυγχρονισμός του νομοθετικού πλαισίου, ώστε να διασφαλίζεται η διαφάνεια και κατ’ επέκταση η προσέλκυση επενδυτών. «Είναι σαφές ότι οι εταιρείες πρέπει να δουλεύουν συστηματικά για να πετύχουν αυτά τα στάνταρντ ώστε να έχουν μια ολιστική προσέγγιση του θέματος», σημείωσε.
