του Frederic Courtois, αντιπροέδρου της Insurance Europe, γενικού διευθυντή του ομίλου Generali*
Καθώς η Ευρώπη σαρώνεται από το δεύτερο κύμα της πανδημίας του Covid-19, έχει «ανάψει» και ο διάλογος στον ασφαλιστικό κλάδο διεθνώς για τον βαθμό κάλυψης των απωλειών που προκαλεί ο νέος κορωνοϊός σε ιδιώτες και επιχειρήσεις, και γενικότερα για το κατά πόσο μπορεί η ασφαλιστική βιομηχανία να καλύψει το ρίσκο οποιασδήποτε πανδημίας. Ο διάλογος έχει μετεξελιχθεί σε μια ανοιχτή συζήτηση –που λαμβάνει χώρα τόσο σε εθνικό επίπεδο όσο και σε υπερεθνικά φόρουμ–, με στόχο την εξεύρεση πιθανών λύσεων για την αντιμετώπιση των οικονομικών ζημιών και άλλων κινδύνων συνδεόμενων με μελλοντικές πανδημίες.
Μετάφραση-Επιμέλεια: Λαλέλα Χρυσανθοπούλου
Ο κίνδυνος της πανδημίας αποτελεί εξ ορισμού πρόκληση για την «ασφαλισιμότητα» (insurability), καθώς είναι διεθνούς εμβέλειας και μπορεί να επηρεάσει ταυτόχρονα πολλούς ανθρώπους σε διαφορετικούς κλάδους της οικονομίας. Αυτό διακρίνει τον πανδημικό κίνδυνο από κινδύνους που είναι «ασφαλίσιμοι», δηλαδή αυτούς που δεν εκδηλώνονται παντού και την ίδια στιγμή, καθώς εμποδίζει τη διασπορά και τους μηχανισμούς επιμερισμού του κινδύνου που βρίσκονται στην «καρδιά» της δραστηριότητας της ασφάλισης.
ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΑΣΦΑΛΙΣΙΜΟ;
Ένας κίνδυνος είναι ασφαλίσιμος αν πληρούνται οι ακόλουθες προϋποθέσεις:
- Είναι καθορισμένος και μετρήσιμος (από οικονομικής πλευράς)
- Είναι τυχαίος
- Υπάρχει η δυνατότητα δημιουργίας ενός μηχανισμού επιμερισμού μέσω του οποίου ο κίνδυνος μπορεί να διαμοιραστεί και να αμοιβαιοποιηθεί σε οικονομικά δίκαιους όρους
- Η ασφαλιστική εταιρεία μπορεί να υπολογίσει ένα δίκαιο ασφάλιστρο για τον κίνδυνο, το οποίο επαρκεί για να καλύψει μελλοντικές απαιτήσεις αποζημίωσης και είναι προσιτό για τον ασφαλισμένο
- Η πιθανότητα εκδήλωσης του κινδύνου μπορεί να υπολογιστεί
- Εκτιμάται ότι υπάρχει περιορισμένη πιθανότητα για καταστροφικά μεγάλες ζημίες, των οποίων η οικονομική επίπτωση δεν είναι τόσο μεγάλη ώστε να μην μπορεί να την επωμιστεί η ασφαλιστική βιομηχανία
Σε πρακτικούς όρους, αυτό σημαίνει ότι ενώ είναι δυνατή η κάλυψη περιορισμένου αριθμού ασφαλισμένων έναντι του κινδύνου πανδημίας, η κάλυψη μιας πολύ μεγάλης ομάδας δεν μπορεί να λάβει χώρα στη βάση των αρχών της ασφάλισης και με αποκλειστική χρήση των πόρων της ασφαλιστικής βιομηχανίας.
Ο κίνδυνος πανδημίας, επομένως, καταλαμβάνει δικαιωματικά θέση μεταξύ των δυνητικά μεγάλων κινδύνων, όπως είναι οι φυσικές καταστροφές και η τρομοκρατία, οι οποίες απαιτούν συμπράξεις μεταξύ δημόσιων φορέων και της (ιδιωτικής) ασφαλιστικής βιομηχανίας προκειμένου να εξευρεθούν καινοτόμες λύσεις.
Θα πρέπει ωστόσο να σημειωθεί ότι οι φυσικές καταστροφές και η τρομοκρατία δεν είναι «διεθνοποιημένοι» κίνδυνοι όπως οι πανδημίες. Ως εκ τούτου, οι δυνητικές απώλειες είναι πολύ χαμηλότερες και υπάρχει δυνατότητα να επιτευχθεί η επιθυμητή διαφοροποίηση.
Παρά την πρόκληση που αποτελεί για την «ασφαλισιμότητα» –όπως προαναφέρθηκε–, η διαμόρφωση σεναρίων για τον κίνδυνο πανδημίας δεν αποτελεί αχαρτογράφητο έδαφος. Ο πανδημικός κίνδυνος έχει μοντελοποιηθεί από την ασφαλιστική βιομηχανία διά της χρήσης εργαλείων αξιολόγησης που επιτρέπουν την πρόγνωση του βαθμού και του ρυθμού εξάπλωσης μιας πανδημίας με σχετική ασφάλεια.
Οι πανδημίες, ωστόσο, δεν αποτελούν μεμονωμένα γεγονότα, καθώς συνοδεύονται από τις προσπάθειες των κυβερνήσεων να αμβλύνουν τις παρενέργειές τους. Τα προληπτικά και κατασταλτικά μέτρα που λαμβάνουν οι κυβερνήσεις για την προστασία της δημόσιας υγείας (μερικά ή ολικά lockdown των οικονομικών και κοινωνικών δραστηριοτήτων, περιορισμοί μετακινήσεων, κλείσιμο συνόρων κ.λπ.), παρότι μπορούν να συμβάλουν στην ανάσχεση του ρυθμού εξάπλωσης των πανδημιών, εντούτοις επηρεάζουν έντονα την ικανότητα της ασφαλιστικής βιομηχανίας να αξιολογεί, να αμβλύνει και να τιμολογεί τον σχετικό κίνδυνο.
Στην περίπτωση του Covid-19, οι οικονομικές ζημίες δεν έχουν προκύψει τόσο από την πανδημία αυτή καθαυτήν όσο από τις κυβερνητικές πρωτοβουλίες για τον περιορισμό του αντίκτυπου στην κοινότητα.
Αυτός είναι ο κρίσιμος παράγοντας που διαφοροποιεί την πανδημία, πέρα από τη διεθνή φύση της, από άλλους καταστροφικούς κινδύνους, καθώς είναι στενά συνδεδεμένη με –και επηρεάζεται από– πολιτικές αποφάσεις.
Αν και η ασφαλιστική βιομηχανία επικεντρώθηκε στις οικονομικές ζημίες που προέκυψαν από την ευρεία διαταραχή της επιχειρηματικής δραστηριότητας, το κατά πόσο ο κίνδυνος πανδημίας καλύπτεται ή όχι από άλλες ρήτρες έχει επίσης συζητηθεί. Οι ευρωπαϊκές ασφαλιστικές εταιρείες καλύπτουν ορισμένες πτυχές του εν λόγω κινδύνου σε σειρά συμβολαίων, όπως για παράδειγμα:
- Γενική ασφάλεια αστικής ευθύνης
- Ασφάλιση ιατρικής και επαγγελματικής ευθύνης, καθώς και ευθύνης διευθυντών και ανώτερων στελεχών
- Ταξιδιωτική ασφάλιση
- Ασφάλιση έναντι κινδύνου ακύρωσης εκδηλώσεων
- Ασφάλιση εμπορικών πιστώσεων
- Ασφάλεια ζωής
Η ασφαλιστική βιομηχανία έχει δεσμευθεί να αναλάβει την ευθύνη που της αναλογεί στην αναζήτηση βιώσιμων λύσεων για να βοηθηθούν οι οικονομίες και οι κοινωνίες ώστε να ετοιμαστούν καλύτερα για μελλοντικές πανδημίες. Για τις ασφαλιστικές εταιρείες η αντιμετώπιση των προκλήσεων που συνδέονται με την «ασφαλισιμότητα» αποτελεί προαπαιτούμενο για τη συμμετοχή τους σε οποιοδήποτε σχήμα για την κάλυψη του πανδημικού κινδύνου.
Στο πλαίσιο αυτό, η Insurance Europe συμμετέχει ενεργά στις συζητήσεις για τις μελλοντικές λύσεις για την αντιμετώπιση του κινδύνου πανδημίας, παρέχοντας μια πλατφόρμα όπου οι αγορές μπορούν να μοιράζονται την πληροφορία για τις εξελίξεις σε εθνικό επίπεδο, και συνεισέφερε σε μελέτη της ΕΙΟΡΑ (Ευρωπαϊκής Αρχής Ασφαλίσεων και Επαγγελματικών Συντάξεων), η οποία εκδόθηκε τον περασμένο Ιούλιο και εξερευνούσε διάφορες λύσεις και τη βιωσιμότητα καθεμιάς.
Οι κυβερνήσεις θα σηκώσουν το βάρος των οικονομικών επιπτώσεων των μέτρων που έλαβαν για τον έλεγχο της πανδημίας τα επόμενα χρόνια. Με δεδομένο το τεράστιο ήδη μέγεθος των ζημιών (και ο τελικός λογαριασμός δεν μπορεί να υπολογιστεί ακόμα, αφού το δεύτερο κύμα της πανδημίας είναι σε πλήρη εξέλιξη), είναι σαφές ότι ο κίνδυνος της πανδημίας δεν μπορεί να πέσει στις «πλάτες» μόνο της ασφαλιστικής βιομηχανίας. Ούτε είναι εφικτό να αναπτυχθούν εγκαίρως λύσεις για να καλύψουν το τρέχον κύμα ή επόμενα που ίσως ακολουθήσουν (σενάριο προφανώς απευκταίο).
Κοιτάζοντας μπροστά προς τις μελλοντικές πανδημίες, οι κυβερνήσεις και οι ασφαλιστικές εταιρείες σε ορισμένες χώρες της ΕΕ έχουν αρχίσει να εξερευνούν την προοπτική «ασφαλιστικών ΣΔΙΤ», δηλαδή συμπράξεων δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, αξιοποιώντας την εμπειρία από υφιστάμενα σχήματα, ομολογουμένως για λιγότερο διεθνοποιημένα και δυνητικά λιγότερο καταστροφικά συμβάντα, όπως οι φυσικές καταστροφές και η τρομοκρατία. Προς το παρόν, οι πρωτοβουλίες αυτές δεν έχουν ξεφύγει από τα εθνικά σύνορα. Κάτι που ενδεχομένως οφείλεται στο γεγονός ότι, παρά την παγκόσμια εμβέλειά του, ο Covid-19 έχει μια ισχυρή εθνική παράμετρο που συνδέεται με την έκταση και την εξέλιξη της πανδημίας σε κάθε χώρα, την ανταπόκριση κάθε κυβέρνησης και τις αντοχές του εκάστοτε Εθνικού Συστήματος Υγείας.
Με δεδομένη την πανευρωπαϊκή φύση της πανδημίας, μάλλον υπάρχει η ανάγκη να συζητηθεί και ο πιθανός ρόλος της ΕΕ. Αν υπάρξει τέτοιος ρόλος, είτε με τη μορφή ενός νέου χρηματοδοτικού σχήματος που θα συμπληρώνει τις εθνικές λύσεις μεταβίβασης κινδύνου είτε μέσω του κεντρικού συντονισμού των προληπτικών μέτρων, θα απαιτήσει ισχυρή και ευρεία πολιτική στήριξη στο υψηλότερο επίπεδο.
Προς το παρόν, πολλές από τις ερωτήσεις αυτές παραμένουν ανοιχτές. Καθώς η πανδημία του Covid-19 βρίσκεται σε εξέλιξη, είναι πολύ νωρίς για να εκτιμηθούν οι οικονομικές συνέπειες. Στην πραγματικότητα, ίσως να μην έχουμε ολοκληρωμένη εικόνα για τις επιπτώσεις για πολλά χρόνια ακόμη.
Αυτό που είναι ξεκάθαρο, ωστόσο, είναι ότι ο πανδημικός κίνδυνος αποτελεί τεράστια πρόκληση για τις κυβερνήσεις, την κοινωνία και την ασφαλιστική βιομηχανία. Η καλύτερη προετοιμασία για μελλοντικές πανδημίες «περνά» μέσα από νέες και καινοτόμες λύσεις που θα αντλούν από την εμπειρία της τρέχουσας πανδημίας. Η ασφαλιστική βιομηχανία είναι έτοιμη να αρθεί στο ύψος των περιστάσεων και να παίξει τον ρόλο που της αναλογεί.
*Το άρθρο συμπεριλαμβάνεται στην ετήσια έκθεση της Insurance Europe
