Η ασφαλιστική απάτη και το πλάνο δράσεων της ΕΑΕΕ για την καταπολέμηση της

του Βάιου Κρόκου

Ο όρος «Ασφαλιστική Απάτη» (Insurance Fraud) χρησιμοποιείται παγκοσμίως για να δηλώσει την ψευδή συμπεριφορά των ασφαλισμένων απέναντι στις ασφαλιστικές εταιρείες. Πρόκειται για ένα φαινόμενο που απασχολεί σε πολύ μεγάλο βαθμό την ασφαλιστική βιομηχανία καθώς επηρεάζει πολλούς τομείς λειτουργίας μιας ασφαλιστικής, πέραν των αποζημιώσεων και των αποθεματικών της.

Όπως είχε αποτυπωθεί σε πρόσφατη ημερίδα γύρω από το κρίσιμο αυτό ζήτημα («Elaborating on the aspects of Insurance Fraud»), περί τα 230 εκατ. ευρώ κοστίζει, ετησίως, στην ασφαλιστική αγορά και κατά συνέπεια στην ίδια την κοινωνία η ασφαλιστική απάτη. Τα χρήματα αυτά προκύπτουν συνυπολογίζοντας την οργανωμένη απάτη (Hard Fraud), την μη οργανωμένη απάτη (Soft  Fraud) αλλά και τα φαινόμενα άσκοπης σπατάλης που θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως ευκαιριακή απάτη (Opportunistic Fraud).

Η ζημιά είναι πολλαπλή, αφού πέραν του οικονομικού κόστους, σημαντική είναι και η απώλεια ποιοτικών στοιχείων για την ασφαλιστική βιομηχανία, όπως η αποδυνάμωση των σχέσεων εμπιστοσύνης μεταξύ του καταναλωτικού κοινού και των εμπλεκόμενων μερών.

Σε αυτό το πλαίσιο, όμως, είναι κρίσιμο να δούμε πως διαμορφώνεται ένα τρίγωνο απάτης. Σύμφωνα με έρευνα της Deloitte:

*Κίνητρο / Πίεση: Μέλη της Διοίκησης ή υπάλληλοι, λειτουργούν κάτω από κίνητρα ή μεγάλη πίεση και αυτό αυξάνει την πιθανότητα διενέργειας απάτης

*Ευκαιρία: Έλλειψη δικλείδων ασφαλείας οι οποίες και ευνοούν τις συνθήκες για διενέργεια απάτης

*Συμπεριφορά / Εκλογίκευση Προσπάθεια εκλογίκευσης της απάτης από αυτούς που την διενεργούν

Από την άλλη πλευρά οι τύποι απάτης που σχετίζονται άμεσα με μια ασφαλιστική ποικίλλουν και απαιτείται άμεση αντιμετώπιση, πρόληψη και σχετικές εσωτερικές διαδικασίες. Μερικά παραδείγματα απάτης:

*Ο ασφαλιστικός πράκτορας εισπράττει το ασφάλιστρο, αλλά δεν προσκομίζει την επιταγή στην ασφαλιστική εταιρεία. Ο ασφαλισμένος δεν έχει καμία κάλυψη.

*Παραπλάνηση μπορεί να προκύψει αν ένας ασφαλιστικός αντιπρόσωπος πραγματοποιήσει ψευδή δήλωση έχοντας ως πρόθεση την εξαπάτηση του ασφαλισμένου με σκοπό την επίτευξη μη νόμιμου κέρδους.

*Ένα άτομο εμπλέκεται σε ατύχημα με αυτοκίνητο, αλλά δεν έχει ασφαλιστική κάλυψη. Στη συνέχεια ασφαλίζει το εν λόγω όχημα και κάνει αναγγελία της ζημιάς. (Past Posting)

*Υπεραποθεματοποίηση: Αναγγελία ζημιάς για καταστροφή παγίων από πυρκαγιά

*Ψευδείς Αναγγελίες Θανάτου: Προκειμένου να λάβουν την αποζημίωση της ασφάλισης ζωής, προσκομίζουν πλαστό πιστοποιητικό θανάτου.

Τι κάνει η ασφαλιστική αγορά – Το πολυετές πλάνο δράσεων της ΕΑΕΕ

Όπως σημειώνει η ΕΑΕΕ στην τελευταία Ετήσια Έκθεση της, η ασφάλιση έχει σχεδιαστεί για να προστατεύει από σημαντικές, αλλά αβέβαιες απώλειες μέσω της συγκέντρωσης και λειτουργίας της κοινωνίας των κινδύνων. Η ασφαλιστική απάτη – είτε οργανωμένη είτε ευκαιριακή – υπονομεύει τα θεμέλια του ασφαλιστικού θεσμού επιβαρύνοντας όχι μόνο τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις αλλά κυρίως τους ασφαλισμένους. Κάθε απατηλή ασφαλιστική αξίωση λειτουργεί σε βάρος της κοινωνίας των ασφαλισμένων προσώπων, καθώς εξαντλεί τα κεφάλαια που καταβάλλονται από τους καλόπιστους και έντιμους ασφαλισμένους, οδηγώντας σε υψηλότερα ασφάλιστρα.

Η ασφαλιστική απάτη αναγνωρίζεται σήμερα διεθνώς ως ένα από τα πλέον σοβαρά και πολύπλοκα ζητήματα τα οποία οφείλει να αντιμετωπίσει η ασφαλιστική βιομηχανία.

Το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΑΕΕ, λαμβάνοντας υπόψη στοιχεία και πληροφορίες που συλλέχθηκαν από τις ευρωπαϊκές ασφαλιστικές αγορές, τις υφιστάμενες δράσεις της ΕΑΕΕ και το επίπεδο ωριμότητας της ελληνικής ασφαλιστικής αγοράς στον τομέα αυτό, αλλά και την ελληνική πραγματικότητα σε επίπεδο θεσμικό και επικοινωνίας με τις αρμόδιες δημόσιες Αρχές, αποφάσισε, μετά από εισήγηση της Επιτροπής Διαφάνειας, την υιοθέτηση ενός πολυδιάστατου Πλάνου Δράσεων για την καταπολέμηση της ασφαλιστικής απάτης, το οποίο διακρίνεται σε τρεις (3) χρονικές φάσεις:

Η 1η φάση (βραχυπρόθεσμου σχεδιασμού) περιλαμβάνει τις ακόλουθες δράσεις που θα αναληφθούν άμεσα από την ΕΑΕΕ, κατά τα πρώτα δύο έτη υλοποίησης του πλάνου:

-Δέσμευση ασφαλιστικών επιχειρήσεων μελών της ΕΑΕΕ για την ανάληψη δράσεων για την πρόληψη και καταπολέμηση της ασφαλιστικής απάτης & του εγκλήματος σε όλους τους κλάδους ασφάλισης, αλλά και εντός του κάθε οργανισμού. Η δέσμευση αυτή θα λάβει τη μορφή ειδικού Κώδικα Δεοντολογίας / Πρωτοκόλλου.

-Οργάνωση επικοινωνίας ασφαλιστικών επιχειρήσεων & ΕΑΕΕ για τα θέματα της απάτης με τον εκατέρωθεν ορισμό
υπευθύνων για το σκοπό αυτό προσώπων.

-Ενίσχυση lobbying ΕΑΕΕ με τις εμπλεκόμενες δημόσιες Αρχές για τα θέματα της ασφαλιστικής απάτης.

-Επέκταση της συλλογής στατιστικών στοιχείων για τα θέματα της απάτης και σε άλλους κλάδους ασφάλισης, πέραν
του κλάδου αυτοκινήτων, και συλλογή σε ετήσια βάση.

-Ενεργοποίηση της συλλογής των νέων δεδομένων που αφορούν στην ασφαλιστική απάτη και τα οποία έχουν περιληφθεί στην πρόσφατα υπογραφείσα Σύμβαση Άδειας Χρήσης του Αρχείου ΥΣΑΕ.

-Εμπλουτισμός πλατφόρμας Αρχείου Αυτοκινήτων Υ.Σ.Α.Ε. με δείκτες early warnings/alarms.

-Συλλογή από τις ασφαλιστικές εταιρίες μέλη, σε ανωνυμοποιημένη μορφή, ιδιαίτερων περιπτώσεων ασφαλιστικής
απάτης σε όλους τους κλάδους ασφάλισης, με σκοπό την έκδοση προειδοποιήσεων για νέες τάσεις απάτης.

-Διαμόρφωση σε συνεργασία με άλλους φορείς ολοκληρωμένων εκπαιδευτικών σεμιναρίων σε θέματα ασφαλιστικής απάτης για το προσωπικό των ασφαλιστικών εταιριών και τους συνεργατών τους (π.χ. ερευνητές, πραγματογνώμονες κ.α.).

-Πραγματοποίηση από την ΕΑΕΕ ημερίδων ενημέρωσης για τις ασφαλιστικές εταιρίες μέλη της σε θέματα ασφαλιστικής απάτης

Η 2η φάση (μεσοπρόθεσμου σχεδιασμού) περιλαμβάνει τις ακόλουθες δράσεις που θα πραγματοποιηθούν τα επόμενα δύο χρόνια από την έναρξη υλοποίησης του πλάνου:

-Eντατικοποίηση των προσπαθειών επικοινωνίας της ΕΑΕΕ με την Ελληνική Αστυνομία, με σκοπό τη σύναψη συνεργασίας για την αντιμετώπιση της ασφαλιστικής απάτης και ιδίως τη δημιουργία ενός ασφαλούς καναλιού επικοινωνίας των αστυνομικών δυνάμεων με τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις μέσω της ΕΑΕΕ, κατά τα πρότυπα άλλων ευρωπαϊκών αγορών.

-Σχεδιασμός και πραγματοποίηση καμπάνιας ενημέρωσης των καταναλωτών για την ασφαλιστική απάτη, με στόχο την καλύτερη ενημέρωση των καταναλωτών για την έννοια της ασφαλιστικής απάτης και τις επιπτώσεις της στους καλόπιστους ασφαλισμένους καταναλωτές.

Η 3η φάση (μακροπρόθεσμου σχεδιασμού) περιλαμβάνει τις πρωτοβουλίες που θα αναληφθούν από την ΕΑΕΕ μετά τα πρώτα τέσσερα χρόνια από την έναρξη υλοποίησης του πλάνου δράσης, οι οποίες είναι οι εξής:

-Η ΕΑΕΕ θα εξετάσει τη δυνατότητα δημιουργίας κοινής βάσης δεδομένων ζημιών και για άλλους κλάδους ασφάλισης ζημιών (π.χ. περιουσίας, αστικής ευθύνης κ.λ.π), πέραν του κλάδου αυτοκινήτων, η οποία θα έχει τη μορφή white list, όπως είναι και αυτή του κλάδου αυτοκινήτων. Προϋπόθεση μιας τέτοιας ενέργειας, είναι οι όροι ανταλλαγής των δεδομένων και οι όροι πρόσβασης να αποτελέσουν αντικείμενο διαβούλευσης και «συμφωνίας» με την εθνική Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα (ΑΠΔΠΧ).

-Η ΕΑΕΕ θα εξετάσει τη δυνατότητα υιοθέτησης διαδικασίας ανταλλαγής πληροφοριών μεταξύ των ασφαλιστικών επιχειρήσεων για τρέχουσες κοινού ενδιαφέροντος έρευνες απάτης, μέσω της δημιουργία ενός ασφαλούς καναλιού επικοινωνίας της ΕΑΕΕ, κατά τα πρότυπα άλλων ευρωπαϊκών αγορών. Προϋπόθεση μιας τέτοιας δράσης είναι η υιοθέτηση ειδικού πρωτοκόλλου που θα καθορίζει τους κανόνες, όρους και προϋποθέσεις αυτής της ανταλλαγής και το οποίο θα έχει αποτελέσει αντικείμενο διαβούλευσης και «συμφωνίας» με την εθνική ΑΠΔΠΧ.