Ερ. Μοάτσος: Ο ρόλος της αγοράς στην αντιμετώπιση των καταστροφών

Επιμέλεια: Έλενα Ερμείδου

«Οι φυσικές καταστροφές είναι στην κορυφή της επικαιρότητας και στην καθημερινή ενημέρωση, πλέον. Επειδή βρισκόμαστε σε μια χώρα που είναι μέσα στις 10 πιο σεισμογενείς χώρες του κόσμου και η πλέον σεισμογενής της Ευρώπης (το 50% της σεισμικής ενέργειας ολόκληρης της Ευρώπης εκλύεται στην Ελλάδα), το ενδιαφέρον μας εκτείνεται και στις καταστροφές από σεισμούς».

Σύμφωνα με την ετήσια έκθεση του World Economic Forum (Global Risks), oι φυσικές καταστροφές παραμένουν διαχρονικά στην κορυφή των πιο σημαντικών κινδύνων του κόσμου. Ο ρόλος των επιχειρήσεων και των πολιτών, γενικότερα, στην αντιμετώπιση των φυσικών καταστροφών –πέραν βεβαίως αυτού των κρατών– έχει επισημανθεί σε πολλές περιστάσεις. Οι ασφαλιστικές επιχειρήσεις, που είναι και οι μεγαλύτεροι θεσμικοί επενδυτές παγκοσμίως, έχουν έναν ιδιαίτερο, πολύ σημαντικό ρόλο να διαδραματίσουν.

Ο κύριος ρόλος –λόγος ύπαρξης– του κλάδου ασφαλειών είναι η κάλυψη των οικονομικών επιπτώσεων των ζημιών από φυσικές καταστροφές, ωστόσο οι ασφαλιστές έχουν κι έναν επιπλέον πολύ σημαντικό ρόλο να παίξουν: πρόκειται για την ευρύτερη στήριξη της κοινωνίας και της οικονομίας μέσα από τους πιο κάτω κύριους άξονες, όπως αναφέρει ο Ερρίκος Μοάτσος:

 

1. Την επιμόρφωση για τους κινδύνους που διατρέχουμε, που έχει πολύ μεγάλη σημασία, ειδικά όταν αναφερόμαστε σε σπάνια μεν, αλλά πολύ βίαια συμβάντα, όπως ένας σεισμός μεσαίας-μεγάλης έντασης με περίοδο επαναφοράς όπως λέμε 1 στα 100 ή 1 στα 200 χρόνια ή μια πλημμύρα από αυτές που συμβαίνουν (ή μάλλον συνέβαιναν, γιατί τώρα η συχνότητα άλλαξε) κάθε 50 χρόνια, για παράδειγμα. Ο σεισμός της Αθήνας του 1999 έχει εκτιμηθεί ως σεισμός με περίοδο επαναφοράς ανάμεσα σε 1 στα 50 και 1 στα 150 χρόνια, ανάλογα με το μοντέλο εκτίμησης. Η επένδυση στην πρόληψη στοιχίζει συνολικά λιγότερο στην κοινωνία από την επιδιόρθωση των ζημιών και των συχνά μη προσμετρούμενων συνεπειών στη δυσλειτουργία της οικονομίας (απώλεια αγορών, θέσεων εργασίας κ.λπ.). Με βάση μια μελέτη, η επένδυση 6 δισ. δολ. ετησίως σε αποτροπή ζημιών από φυσικές καταστροφές επιφέρει όφελος 360 δισ. δολ. σε βάθος 15ετίας.
2. Η χρηματοδότηση έρευνας είναι ένα δεύτερος τομέας, στον οποίο, στο εξωτερικό τουλάχιστον, βλέπουμε όλο και περισσότερο να επενδύουν οι ασφαλιστικοί και αντασφαλιστικοί όμιλοι. Είναι χαρακτηριστικό το ότι σημαντικά ταμεία χρηματοδότησης επιστημονικής έρευνας έχουν συσταθεί από ασφαλιστές για τη μελέτη της εξέλιξης των φυσικών φαινομένων, τη μοντελοποίηση των ζημιών, την ανθεκτικότητα των πόλεων.
3. Τρίτος σημαντικός τομέας, που σχετίζεται περισσότερο με την κλιματική αλλαγή, είναι αυτός της στήριξης των πιο φιλικών προς το περιβάλλον μορφών ενέργειας. Αρκετοί ασφαλιστικοί όμιλοι έχουν προσυπογράψει το πρόγραμμα UNEP FI αλλά και τη συμφωνία του Παρισιού, και έχουν αναλάβει υποχρεώσεις όπως, για παράδειγμα, τη στροφή των επενδύσεων προς φιλικές προς το περιβάλλον μορφές ενέργειας και την αποεπένδυση από τις πολύ ρυπογόνες, όπως ο ορυκτός άνθρακας. Επίσης, θέτουν περιορισμούς, μέχρι και αποκλεισμό σε ορισμένες περιπτώσεις, στην ασφάλιση εγκαταστάσεων με πολύ υψηλές εκπομπές CO2. Με τον τρόπο αυτό συνεισφέρουν έμμεσα στην επίσπευση της μεταστροφής, που είναι τόσο αναγκαία.

 

Η συζήτηση έχει αρχίσει και στην Ελλάδα, αναφέρει ο Ερρίκος Μοάτσος, και αναμένονται κινήσεις. Αρκεί, βεβαίως, να υπάρξουν οι κατάλληλες συνθήκες, όπως για παράδειγμα τα κίνητρα για επενδύσεις στα λεγόμενα πράσινα ομόλογα ή γενικότερα σε βιώσιμες επενδύσεις.

Κίνητρα χρειάζονται, γιατί σήμερα υπάρχει μεγάλη ζήτηση για κεφάλαια προς επένδυση σε πράσινα ομόλογα, αλλά μικρή προσφορά, καθώς δεν είναι όλες οι παράμετροι ορισμένες ακόμη: τι είναι βιώσιμη επένδυση, πώς μετριέται η ανταποδοτικότητα σε περιορισμό ρύπων, πώς δημοσιοποιούνται τα στοιχεία των επενδύσεων αυτών ώστε να είναι συγκρίσιμα, ποιες είναι οι κεφαλαιακές υποχρεώσεις από τέτοιες επενδύσεις, είναι σημεία προς διευκρίνιση.

Ο κύριος ρόλος του κλάδου των ασφαλειών

 Δεν είναι άλλος από την κάλυψη –την ασφάλιση– των ζημιών από φυσικές καταστροφές. Σε παγκόσμιο επίπεδο, η καταγραφή των οικονομικών επιπτώσεων των καταστροφικών ζημιών και η συμμετοχή της ιδιωτικής ασφάλισης παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον.

Από στοιχεία της Swiss Re –υπάρχουν βεβαίως και άλλα–, προκύπτουν τα εξής:

• Τη διετία 2017-2018, μόνο οι οικονομικές ζημιές από φυσικές καταστροφές ανήλθαν παγκοσμίως σε 500 δισ. ευρώ.
• Οι ασφαλιστές αποζημίωσαν 220 δισ. ευρώ, γεγονός που επιβεβαιώνει ότι υπάρχει ακόμα σημαντικό κενό προστασίας, της τάξεως των 280 δισ. ή κοντά στο 60% μόνο για τα έτη 2017 και2018.
• Οι φυσικές καταστροφές στοιχίζουν το 0,3% του παγκόσμιου ΑΕΠ κατά μέσο όρο τα τελευταία 10 χρόνια, ενώ η παγκόσμια ασφαλιστική αγορά είναι κεφαλαιοποιημένη για να αναλάβει τον κίνδυνο, με το συνολικό capacity, όπως λέμε, για κάλυψη καταστροφικών κινδύνων να εκτιμάται σε 2 τρισ. ευρώ.