Ομαδικές ασφαλίσεις: Ένας  τρόπος ανταμοιβής εργαζομένων που κερδίζει έδαφος και στην Ελλάδα 

Του Νίκου Σακελλαρίου 

Oι ομαδικές ασφαλίσεις υγείας και σύνταξης αποτελούν μία εικόνα ελπίδας για την ελληνική ασφαλιστική αγορά ενώ βοηθά σημαντικά στην αύξηση της καλής εργασιακής εικόνας των επιχειρήσεων αλλά και στο ‘δέσιμο’ των εργαζομένων με την επιχείρηση καθώς δείχνει  ότι η επιχείρηση εκτιμά και ανταμείβει τους εργαζομένους της.

Στόχος των ομαδικών προγραμμάτων είναι η οικονομική εξασφάλιση τόσο των εργαζομένων όσο και των οικογενειών τους. Τα ομαδικά ασφαλιστήρια χρηματοδοτούνται συνήθως από τους εργοδότες, οι οποίοι καταβάλλουν παροχές σε περίπτωση που ένας εργαζόμενός τους χάσει τη ζωή του, αρρωστήσει ή σε περίπτωση που πάθει κάποιο ατύχημα με αποτέλεσμα να χάσει το εισόδημά του.

Οπως αναφέρει σε παλαιότερο  βιβλίο του με θέμα «Εισαγωγή στην ιδιωτική ασφάλιση» ο επίκουρος καθηγητής του Πανεπιστημίου Πειραιώς και διοικητής του ΙΚΑ κ. Μιλτιάδης Νεκτάριος, «η ομαδική ασφάλιση είναι μια μορφή ασφάλισης η οποία προσφέρει παροχές σε έναν αριθμό ατόμων μέσω ενός συμβολαίου. Συνήθως προ της ασφάλισης δεν απαιτούνται ιατρικές εξετάσεις ενώ τα πιστοποιητικά ασφάλισης εκδίδονται σε απόδειξη της ασφάλισης». Τα ομαδικά ασφαλιστήρια συμβόλαια διαφέρουν από τα ατομικά συμβόλαια. Οι βασικότερες διαφορές τους είναι τέσσερις: Πρώτον, στις ομαδικές ασφάλειες η κάλυψη γίνεται μέσω ενός συμβολαίου. Δεύτερον, το κόστος τους είναι πολύ χαμηλότερο. Τρίτον, στα ομαδικά ασφαλιστήρια δεν απαιτούνται αποδεικτικά ασφαλισιμότητας και, τέταρτον, η τιμολόγηση γίνεται βάσει της εμπειρίας.

* Ο μισθός και το κόστος

Οι παροχές των ομαδικών ασφαλιστηρίων συμβολαίων καθορίζονται αυτόματα ενώ τα ποσά της ασφάλισης εξαρτώνται σε μεγάλο από τον μισθό του ασφαλισμένου, τη θέση και τα έτη προϋπηρεσίας του. Τα ομαδικά προγράμματα ζωής συνήθως περιλαμβάνουν την ετησίως ανανεούμενη ασφάλιση ζωής, την ολική κάλυψη θανάτου από ατύχημα καθώς και τις καλύψεις υγείας.

Σύμφωνα με τον κ. Νεκτάριο, η ετησίως ανανεούμενη ομαδική ασφάλιση ζωής είναι η πιο σημαντική μορφή ασφάλισης. Η προστασία παρέχεται σε ετήσια βάση και το κόστος για τους εργαζομένους είναι χαμηλό.  Σε περίπτωση που παραιτηθεί ή απολυθεί, έχει το δικαίωμα να μετατρέψει την κάλυψή του σε ατομική, και μάλιστα χωρίς να χρειάζεται να προσκομίσει αποδεικτικά ασφαλισιμότητας, αρκεί βέβαια να κινηθεί. Το ασφαλισμένο ποσό της ομαδικής κάλυψης θανάτου ή της μόνιμης ή μερικής ανικανότητας από ατύχημα είναι συνήθως το ίδιο ή ακόμη και διπλάσιο του ποσού της ασφάλισης ζωής και καταβάλλεται ολόκληρο σε περίπτωση που πραγματοποιηθεί ο ασφαλισμένος κίνδυνος.

Αρκετοί είναι οι εργοδότες που μαζί με την ομαδική ασφάλιση ζωής προσφέρουν και κάλυψη υγείας. Στόχος της κάλυψης είναι να αντιμετωπίζονται τα έξοδα νοσηλείας αλλά και πολλές φορές η εξασφάλιση μέρος των αποδοχών του εργαζομένου που χάνονται κατά την περίοδο της ασθένειας.

Το ομαδικό συμβόλαιο συνάπτεται μεταξύ της ασφαλιστικής εταιρείας και του ανθρώπου που εμφανίζεται να προσφέρει εργασία στην ομάδα. Αυτό που θα πρέπει να γνωρίζετε είναι ότι ο εργοδότης είναι αυτός που πληρώνει το σύνολο ή μέρος του συνολικού κόστους του ασφαλίστρου. Σε περίπτωση που ο εργοδότης καλύπτει μέρος του ασφαλίστρου, αυτό σημαίνει ότι παρακρατείται από τον εργαζόμενο ένα μικρό ως και ελάχιστο κομμάτι από τον μισθό του. Θα πρέπει όμως να σημειωθεί ότι σε γενικές γραμμές το «ασφάλιστρο» που καταβάλλεται από τον εργοδότη για την ομαδική ασφάλιση είναι πολύ πιο χαμηλό σε σχέση με τα ατομικά συμβόλαια. Αυτό συμβαίνει διότι τα έξοδα διαχείρισης που χρεώνουν οι ασφαλιστικές εταιρείες, κατόπιν συνεννοήσεως με την εταιρεία, για τέτοιου είδους συμβόλαια είναι πολύ χαμηλότερα.

* Προγράμματα ζωής

Τα ομαδικά προγράμματα ζωής περιλαμβάνουν την ασφάλιση ζωής, την κάλυψη θανάτου από ατύχημα και τη μόνιμη ολική ή μερική ανικανότητα εξαιτίας ατυχήματος ή ασθένειας. Αναλυτικότερα θα πρέπει να αναφερθεί ότι η ομαδική ασφάλιση ζωής προσφέρεται σε ετήσια βάση ενώ, όπως αναφέρουν παράγοντες της ασφαλιστικής αγοράς, το συνολικό κόστος της για τον εργαζόμενο είναι ιδιαίτερα χαμηλό.

Ο εργαζόμενος είναι δικαιούχος της ασφάλισης όσο διάστημα απασχολείται στην επιχείρηση. Ωστόσο σε περίπτωση που απολυθεί ή παραιτηθεί είναι σε θέση, αν το επιθυμεί, να μετατρέψει την κάλυψή του σε ατομική το αργότερο μέσα σε 31 ημέρες.

Τα ομαδικά προγράμματα παρέχουν επίσης και κάλυψη θανάτου από ατύχημα και μόνιμης μερικής ή ολικής ανικανότητας που προκύπτει από ατύχημα ενώ το ασφαλισμένο ποσό είναι διπλάσιο του ποσού ασφάλισης ζωής.

* Ασφάλιση υγείας

Οι ομαδικές καλύψεις υγείας προσφέρονται από τους εργοδότες για να αντιμετωπίζονται τα έξοδα που προκύπτουν από ατυχήματα ή ασθένειες, τα οποία ωστόσο δεν έχουν καμία σχέση και δεν προκαλούνται από το είδος της εργασίας. Επίσης σε περίπτωση που το επιθυμεί ο εργοδότης παρέχονται και καλύψεις «ανικανότητας», στόχος των οποίων είναι η εξασφάλιση μέρος των αποδοχών του εργαζομένου που χάνονται κατά τη διάρκεια της ανικανότητας.

Οι ομαδικές καλύψεις υγείας καλύπτουν τα έξοδα περίθαλψης σε νοσοκομείο. Ειδικότερα καλύπτεται δωμάτιο και διατροφή, αμοιβές σε περίπτωση χειρουργικών επεμβάσεων, οι εξετάσεις, τα φάρμακα και οι αμοιβές των παθολόγων.

Οι τάσεις στην ελληνική ασφαλιστική  αγορά 

Σύμφωνα με εκτιμήσεις ο αριθμός των εργαζομένων που ασφαλίζονται με ομαδικό πρόγραμμα υγείας αυξάνεται με ρυθμό 10% τα τελευταία χρόνια. Η ερμηνεία είναι προφανής και δεν είναι άλλη από την κατάρρευση του κοινωνικού κράτους τόσο στο επίπεδο των παροχών υγείας όσο και στο επίπεδο των συντάξεων, που ωθεί όχι μόνον όλο και περισσότερους εργαζομένους στην ασφάλιση μέσω ομαδικών προγραμμάτων, αλλά και στην ένταξη σε αυτά τα προγράμματα και των μελών της οικογένειας του εργαζομένου. Στοιχεία της Ενωσης Ασφαλιστικών Εταιρειών Ελλάδος (ΕΑΕΕ) δείχνουν ότι ο αριθμός των ασφαλισμένων σε ομαδικά προγράμματα υγείας προσεγγίζει πλέον τις 800.000 από 720.000 το 2012, παρά το γεγονός ότι την ίδια περίοδο η ανεργία αυξάνεται και ο αριθμός των επιχειρήσεων που βάζουν «λουκέτο» πληθαίνει.

Εκτιμήσεις της αγοράς ανεβάζουν τον αριθμό των επιχειρήσεων που προσφέρουν ομαδικά προγράμματα στους υπαλλήλους τους στις 3.000, περίπου, και παρά το γεγονός ότι αρκετές ήταν εκείνες που υποχρεώθηκαν εν μέσω κρίσης να διακόψουν αυτή την παροχή, ενδιαφέρον παρουσιάζει η τάση της αγοράς για διεύρυνση του είδους των εταιρειών που επιλέγουν αυτή τη δυνατότητα ως ένα είδος πρόσθετης αμοιβής. Τα προγράμματα  που προωθούνται στην αγορά θέτουν ως ελάχιστο όριο τα δέκα άτομα προσωπικό, με αποτέλεσμα οι δυνατότητες ακόμη και της χειμαζόμενης ελληνικής επιχειρηματικής κοινότητας να είναι σημαντικές για την ανάπτυξη της αγοράς των ομαδικών συμβολαίων.

Το σημαντικότερο όφελος για τους εργοδότες είναι, φυσικά, η παροχή κινήτρων στους εργαζομένους τους σε μια περίοδο που οι δυνατότητες αυξήσεων στους μισθούς είναι περιορισμένες. Το πολλαπλασιαστικό όφελος άλλωστε που έχει μια τέτοια παροχή στους υπαλλήλους μιας επιχείρησης είναι στις περισσότερες περιπτώσεις κατά πολύ μεγαλύτερο από το αποτέλεσμα που θα είχε η αύξηση στον ονομαστικό μισθό. Με τον τρόπο αυτό, η επιχείρηση μεγιστοποιεί την αποτελεσματικότητα του κινήτρου που δίνει στο προσωπικό της, ενισχύοντας τους δεσμούς αφοσίωσης που αναπτύσσονται στο εσωτερικό της.

Φορολογικά κίνητρα

Η φορολογική απαλλαγή αποτελεί ένα επιπλέον κίνητρο τόσο για την επιχείρηση όσο και τον εργαζόμενο, που αποκτά ιδιαίτερη σημασία σε μια περίοδο που η επιβάρυνση από τους φόρους κατατρώγει το εισόδημα από την εργασία. Το κόστος που καταβάλλει η εταιρεία για την κάλυψη ενός νοσοκομειακού προγράμματος ανέρχεται στα 500 ευρώ περίπου τον χρόνο ανά εργαζόμενο και θεωρείται εξ ολοκλήρου έξοδο για την επιχείρηση, η οποία δεν φορολογείται γι’ αυτή την παροχή. Αντίστοιχα μηδενική είναι η επιβάρυνση για τον εργαζόμενο, καθώς το τεκμαρτό εισόδημα αυτής της παροχής είναι αφορολόγητο και αποτελεί ουσιαστικά από τις ελάχιστες παροχές που η σημερινή νομοθεσία αποδέχεται ως ουσιαστικό μέτρο προστασίας της εργασίας, εξαιρώντας την από τη φορολογία.

Στην περίπτωση των ομαδικών συνταξιοδοτικών προγραμμάτων, που υπολογίζεται ότι διαθέτουν περίπου περίπου 600 μεγάλες κυρίως επιχειρήσεις της χώρας, το κόστος για τον εργαζόμενο διαμορφώνεται μεταξύ 3% – 5% επί της μεικτής αμοιβής του, ενώ ισόποση είναι συνήθως η εισφορά της εργοδοσίας, ανάλογα πάντα με το είδος του προγράμματος και των παροχών στη λήξη.

Αυξάνεται η παραγωγικότητα του προσωπικού των επιχειρήσεων

Τι έδειξε η έρευνα EBTS της Metlife 

Η έρευνα EBTS (Employee Benefits Trends Study) της MetLife για τις τάσεις στον τομέα των ομαδικών ασφαλίσεων, που διεξάγεται σε δώδεκα χώρες παγκοσμίως και το 2016 συμπεριέλαβε πρώτη φορά και την Ελλάδα, αποκαλύπτει ότι μόνο το 36% των Ελλήνων εργοδοτών, μεταξύ αυτών που διαθέτουν στο προσωπικό τους ένα ομαδικό ασφαλιστικό συμβόλαιο, δηλώνει ότι παρέχει συνταξιοδοτικό πρόγραμμα.

Πρώτο και βασικό εύρημα της έρευνας σχετικά με τις παροχές της Ομαδικής Ασφάλισης είναι το γεγονός ότι η ενίσχυση της παραγωγικότητας των εργαζομένων και η αύξηση της ικανοποίησής τους αποτελεί πρόκληση για περίπου 40% των εταιριών. Την ίδια στιγμή, οι διαρκείς μεταβολές στον τομέα της Κοινωνικής Ασφάλισης, δημιουργούν αβεβαιότητα στους εργαζομένους, καλώντας για μεγαλύτερη υποστήριξη από πλευράς των επιχειρήσεων.

Σημαντικά επιμέρους ευρήματα καταδεικνύουν ότι το 82% των εργοδοτών πιστεύει ότι οι εργαζόμενοι είναι ικανοποιημένοι με τις υπάρχουσες παροχές ενώ το 55% των εργαζομένων δήλωσε ότι θα τους ενδιέφερε ο εργοδότης να τους προσφέρει ένα ευρύτερο φάσμα εθελοντικών παροχών, από τις οποίες θα μπορούν να επιλέγουν. Η έρευνα επίσης αποκαλύπτει ότι όσο περισσότερο εκτιμούν οι εργαζόμενοι το ενδιαφέρον και την υποστήριξη από τον προϊστάμενό τους, τόσο μεγαλύτερη είναι η αφοσίωση και η δέσμευσή τους προς τον εργοδότη.

Ακόμα, από τη σκοπιά των εργαζομένων, τα δεδομένα της αγοράς έχουν μεταβάλει άρδην τις ανάγκες τους. Σύμφωνα με τα ευρήματα της έρευνας, το 40% των εργαζομένων δεν ξέρει πώς να σχεδιάσει τη συνταξιοδότησή του και το 29% δεν έχει κάνει κάποια κίνηση για να αποταμιεύσει χρήματα.

Συνεπώς, η σωστά σχεδιασμένη ομαδική ασφάλιση είναι σημαντικός παράγοντας για τους εργαζόμενους κάθε επιχείρησης, ενισχύοντας την παραμονή και την παραγωγικότητά τους καθώς και την προσέλκυση ικανών στελεχών.

Ο κ. Μαζαράκης, Αντιπρόεδρος Δ.Σ. και Διευθύνων Σύμβουλος MetLife, δήλωσε «Στη MetLife, πιστεύουμε ότι οι έρευνες όπως είναι η EBTS (Employee Benefit Trends Study), είναι απαραίτητες για την κατανόηση της αγοράς εργασίας γιατί προσφέρουν μία χρήσιμη εικόνα τόσο για τις απόψεις των εργοδοτών όσο και για τις ανάγκες των εργαζομένων. Με αυτό το σκεπτικό, η EBTS είναι μία από τις πιο ολοκληρωμένες μελέτες αυτού του είδους και έχει καθιερώσει τη MetLife ως Thought Leader στον κλάδο της, σε παγκόσμιο επίπεδο. Συγκεκριμένα για την Ελλάδα, ένα από τα βασικότερα συμπεράσματα της έρευνας είναι η ανησυχία εργοδοτών και εργαζόμενων για την κατάρρευση των ασφαλιστικών ταμείων και της συνταξιοδοτικής τους δυνατότητας. Σε μία χώρα, η οποία τα τελευταία χρόνια έχει χάσει 427.000 από τα καλύτερα ταλέντα της και βρίσκεται σε ένα καθεστώς παρατεταμένης αστάθειας, είναι περισσότερο αναγκαίο από ποτέ ο εργοδότης να ενισχύσει το Employee Value Proposition με έξυπνα και ευέλικτα προγράμματα ομαδικής ασφάλισης.»

Ικανοποίηση/ανταμοιβή 

Οι Ελληνες εργαζόμενοι σε ποσοστό 60% απαντούν ότι είναι ευχαριστημένοι από τη δουλειά τους, αλλά μόνο το 45% δηλώνει ικανοποιημένο από τον μισθό του. Με δεδομένες τις οικονομικές δυσκολίες στη χώρα, η απάντηση σε αυτή την πρόκληση είναι η παροχή προνομίων υψηλής αξίας για τους εργαζομένους. Ετσι, το 63% των εργαζομένων που δηλώνουν ευχαριστημένοι από την ιατρική κάλυψη που έχουν μέσω των ομαδικών προγραμμάτων θεωρείται χαμηλό ποσοστό με βάση τη σύγκριση με τις άλλες χώρες, γεγονός που σημαίνει ότι ακόμη και οι επιχειρήσεις που προσφέρουν τέτοιες καλύψεις πρέπει να τις εμπλουτίσουν με πρόσθετες παροχές και προνόμια. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 57% των εργοδοτών στη χώρα μας δεν παρέχουν ευέλικτα πακέτα ομαδικών προγραμμάτων, με αποτέλεσμα να βασίζονται κυρίως στους υψηλούς μισθούς, προκειμένου να προσελκύσουν και να κρατήσουν τους εργαζομένους που είναι ταλαντούχοι.

Τα ευρήματα από την πλευρά των εργοδοτών ευθυγραμμίζονται με τις απαντήσεις των εργαζομένων, που δηλώνουν ότι θα επιθυμούσαν να αλλάξουν εργασία και οι οποίοι σε ποσοστό 57% εμφανίζονται διατεθειμένοι να εγκαταλείψουν τα σχέδια αναζήτησης άλλης εργασίας, εάν τους προσφέρονταν καλύτερα πακέτα παροχών. Οι υψηλότερα αμειβόμενοι μάλιστα δείχνουν πρόθυμοι να πληρώσουν για τις παροχές που επιθυμούν, ενώ το 55% των εργαζομένων δήλωσε ότι θα τους ενδιέφερε η προσφορά εκ μέρους του εργοδότη ενός ευρύτερου φάσματος εθελοντικών παροχών, από το οποίο να μπορούν να επιλέγουν.