Ο ρόλος της ασφάλισης εν μέσω κλιματικής αλλαγής

Παρουσιάστηκε στην Τράπεζα της Ελλάδος η μελέτη που εκπόνησε το ΙΟΒΕ με την υποστήριξη της κεντρικής τράπεζας με θέμα: «Προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή: Προκλήσεις και προοπτικές για την ελληνική οικονομία»

Η μελέτη αναφέρεται μεταξύ άλλων στις προκλήσεις που απορρέουν από την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή για την ελληνική οικονομία και τις προοπτικές αύξησης της χρηματοδότησης των σχετικών δράσεων.

Την εκδήλωση χαιρέτισαν ο Διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος κ. Γιάννης Στουρνάρας και o Γενικός Διευθυντής του ΙΟΒΕ, Καθηγητής κ. Νίκος Βέττας. Τη μελέτη παρουσίασε ο κ. Ηλίας Ντεμιάν, Επικεφαλής του Τμήματος Περιβαλλοντικών Οικονομικών του ΙΟΒΕ.

To I.W. ήταν παρών και κατέγραψε:

Στη μελέτη οι ασφαλίσεις περιγράφονται ως μέσο ανάκαμψης.

Σύμφωνα με τον ΙΟΒΕ, προτείνεται η ασφάλιση στον κλιματικό κίνδυνο, ειδικά σε ευάλωτες περιφέρειες, εκτιμάται ότι μπορεί να προσφέρει ταχύτερη ανάκαμψη μετά από καταστροφή, προσφέρει ολοκληρωμένη μεθοδολογία εκτίμησης κινδύνου, προτείνει δράσεις προσαρμογής για μείωση κινδύνου, μπορεί να διαχειρίζεται ορθότερα δημόσιους πόρους εξαιτίας της μείωσης παροχής αποζημιώσεων από το κράτος.

Μετά από την παρουσίαση των αποτελεσμάτων της μελέτης συζητήθηκε η σημασία της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή για την Ελλάδα. Στη συζήτηση μετείχαν επίσης ο κ. Χρήστος Ζερεφός, Γενικός Γραμματέας της Ακαδημίας Αθηνών, Συντονιστής της Επιτροπής Μελέτης Επιπτώσεων Κλιματικής Αλλαγής (ΕΜΕΚΑ), Εθνικός Εκπρόσωπος για την Κλιματική Αλλαγή, ο κ. Αναστάσιος Ξεπαπαδέας, Καθηγητής του Πανεπιστημίου της Μπολόνια, Ομότιμος Καθηγητής του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, Μέλος της Συντονιστικής Ομάδας της ΕΜΕΚΑ, και η κα Θεοδώρα Αντωνακάκη, Διευθύντρια του Κέντρου Κλιματικής Αλλαγής και Βιωσιμότητας της Τράπεζας της Ελλάδος.

Από αριστερά: O Γενικός Διευθυντής του ΙΟΒΕ Νίκος Βέττας και ο Διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας.

Στον χαιρετισμό του ο κ. Γιάννης Στουρνάρας τόνισε ότι «είναι επιτακτική η ανάγκη έγκαιρης δράσης, πέρα από το  επίπεδο του μετριασμού της κλιματικής αλλαγής και στο επίπεδο της προσαρμογής σε αυτή την αλλαγή», κάνοντας ειδική αναφορά στη σημασία της αύξησης της χρηματοδότησης της πράσινης μετάβασης, η οποία μέχρι στιγμής προσανατολίζεται κυρίως στον μετριασμό και λιγότερο στην προσαρμογή. Ο Διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος αναφέρθηκε επίσης στον ενεργό ρόλο που έχουν αναλάβει οι κεντρικές τράπεζες στην αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης, παράλληλα με τις κυβερνήσεις, που έχουν την κύρια ευθύνη για την ανάληψη δράσης και την επίτευξη των στόχων της Συμφωνίας των Παρισίων.

Από τη μεριά του ο κ. Νίκος Βέττας στο χαιρετισμό του αναγνώρισε την κλιματική αλλαγή ως μια από τις σημαντικότερες προκλήσεις για την ελληνική οικονομία, με κοινωνικές και περιβαλλοντικές προεκτάσεις και αναφέρθηκε στην ανάγκη μετατροπής της προσαρμογής σε αναπτυξιακή ευκαιρία και στη διασύνδεση με άλλες μεγάλες προκλήσεις, όπως η δυσμενής δημογραφική δυναμική και το υψηλό δημόσιο χρέος. Όπως περιγράφεται και στην νέα μελέτη του ΙΟΒΕ, ο σχεδιασμός και η υλοποίηση επενδύσεων προσαρμογής, τόσο στον δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα, επιταχύνοντας τη χρήση εθνικών και ευρωπαϊκών πόρων, όσο και των αγορών κεφαλαίου, αυξάνει την ανθεκτικότητα της οικονομίας στον κλιματικό κίνδυνο, ενώ παράλληλα δημιουργεί προστιθέμενη αξία και θέσεις εργασίας.

Κατά τη διάρκεια της συζήτησης, ο κ. Χρήστος Ζερεφός ανέφερε πως όταν τα ακραία καιρικά φαινόμενα γίνουν η καθημερινότητά μας, τότε δεν θα υπάρχει δρόμος επιστροφής στην κανονικότητα του κλίματος που γνωρίζαμε και πως χρειάζεται να γίνουμε φειδωλοί στη χρήση των φυσικών πόρων και στην κατανάλωση ενέργειας. Από τη μεριά του ο κ. Αναστάσιος Ξεπαπαδέας  ανέδειξε τη σημασία της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή τονίζοντας πως η προσαρμογή θα αποφέρει ένα τριπλό μέρισμα, με αποφυγή ζημιών και δημιουργία οικονομικού και περιβαλλοντικού οφέλους, ενώ παράλληλα σημείωσε το ρόλο των επενδύσεων στην προσαρμογή και το γεγονός πως οι επενδύσεις αυτές μπορούν να αποτελέσουν ατμομηχανή ανάπτυξης.

O Διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας, η Υποδιοικήτρια της Τράπεζας της Ελλάδος Χριστίνα Παπακωνσταντίνου, οΓενικός Διευθυντής του ΙΟΒΕ κ. Νίκος Βέττας, ο Γενικός Γραμματέας της Ακαδημίας Αθηνών Χρήστος Ζερεφός, ο Καθηγητής του Πανεπιστημίου της Μπολόνια Αναστάσιος Ξεπαπαδέας, η Διευθύντρια του Κέντρου Κλιματικής Αλλαγής και Βιωσιμότητας της Τράπεζας της Ελλάδος Θεοδώρα Αντωνακάκη, ο Επικεφαλής του Τμήματος Περιβαλλοντικών Οικονομικών του ΙΟΒΕ Ηλίας Ντεμιάν και τα μέλη της ομάδας έργου, Σύλβια Κουλούρη, Αντώνης Μαυρόπουλος και Σοφία Σταυράκη.

Στο επίκεντρο τέθηκε και η ασφαλιστική αγορά, με τον διοικητή της ΤτΕ να αναφέρεται σύντομα στον ρόλο της έναντι των κλιματικών κινδύνων.

Όπως αναφέρεται και στην μελέτη: Η κλιματική αλλαγή αυξάνει τους κινδύνους για τα οικονομικά και τα κοινωνικά συστήματα. Η επιτάχυνση της πορείας προς την κλιματική ουδετερότητα είναι εξαιρετικά απαραίτητη. Ωστόσο, ακόμα και αν ο μετριασμός της κλιματικής αλλαγής που προβλέπουν οι διεθνείς και ευρωπαϊκές στρατηγικές συνέβαινε χωρίς καθυστέρηση, τα συστήματα εξακολουθούν να είναι εξαιρετικά τρωτά στα αποτελέσματα της αλλαγής του κλίματος.

Η κλιματική αλλαγή αυξάνει την πιθανότητα για ζημιές σε πολίτες και επιχειρήσεις. Για παράδειγμα, μια τροπική καταιγίδα, πλημμύρα ή δασική πυρκαγιά προκαλεί ζημιές σε σπίτια, αλλά και σε βιομηχανικές μονάδες.

Ένας μηχανισμός που μπορεί να βοηθήσει τόσο στην καλύτερη αναγνώριση του κλιματικού κινδύνου όσο και στην κάλυψη των ζημιών που θα προκύψουν μετά από μια καταστροφή είναι οι ασφαλίσεις. Σύμφωνα με εμπειρικά δεδομένα, οι οικονομίες που διαθέτουν λειτουργικά συστήματα ασφαλίσεων επανέρχονται γρηγορότερα μετά από μια καταστροφή, σε σχέση με άλλες των οποίων τα ασφαλιστικά συστήματα δε λειτουργούν αποτελεσματικά.86

Σκοπός της ασφάλισης είναι η μεταφορά του κλιματικού κινδύνου από τον ασφαλισμένο, στους παρόχους ασφαλιστικών υπηρεσιών δημιουργώντας ένα ακόμα επίπεδο προστασίας και ανθεκτικότητας. Οι οικονομικές απώλειες που προκύπτουν από ακραία κλιματολογικά φαινόμενα περιορίζονται καθώς μέρος τους μεταφέρεται στους ασφαλιστές. Ο ασφαλιστής παρέχοντας ασφαλιστικά προϊόντα στους ασφαλισμένους, αναλαμβάνει τον κίνδυνο χρεώνοντάς τους ένα ασφάλιστρο. Οι ασφαλιστές είναι στη συνέχεια υπεύθυνοι για την κάλυψη μελλοντικών οικονομικών απωλειών σύμφωνα με τους όρους και τις προϋποθέσεις του ασφαλιστηρίου συμβολαίου. Το ύψος του ασφαλίστρου διαμορφώνεται κατ’ αντιστοιχία με τα παραδοσιακά ασφαλιστικά προϊόντα και εξαρτάται από το ύψος του κλιματικού κινδύνου, το ύψος κάλυψης και το μέγεθος των ζημιών που διατίθενται να καλύψουν οι ίδιες οι ασφαλιστικές εταιρείες.

Το ύψος του κλιματικού κινδύνου εκτιμάται στη βάση υποδειγμάτων πρόβλεψης και εκτίμησης. Αυτά τα υποδείγματα επιτρέπουν στους ασφαλιστές και τους αντασφαλιστές, τις επιχειρήσεις, τις κυβερνήσεις και άλλους δημόσιους φορείς να αξιολογούν και να διαχειρίζονται την έκθεσή τους σε καταστροφικούς κινδύνους.

Τα μοντέλα κλιματικού κινδύνου αποτελούνται από τρία μέρη: • Κίνδυνος: πιθανότητα να συμβούν καταστροφές

Ο κίνδυνος αφορά τις πιθανότητες εμφάνισης και τη σοβαρότητα κάθε πιθανής καταστροφής, όπως μια τροπική καταιγίδα, μια παρατεταμένη ξηρασία ή πλημμύρα, σε μια δεδομένη τοποθεσία, εντός μιας συγκεκριμένης χρονικής περιόδου. Επιπλέον, η συχνότητα και η ένταση των φαινομένων διαμορφώνει μέρος του κλιματικού κινδύνου. Μια μεγάλη πλημμύρα που προκαλείται από έντονες βροχοπτώσεις έχει διαφορετικές επιπτώσεις από μικρότερες πλημμύρες που μπορεί να συμβαίνουν εξαιτίας άλλων γεωγραφικών χαρακτηριστικών ή της ποιότητας του εδάφους (π.χ. πλημμύρες κοντά σε αστικά ρέματα σε νεόκτιστες περιοχές κτλ.).

• Έκθεση στον κίνδυνο: απογραφή στοιχείων που πρέπει να ασφαλιστούν
Η έκθεση στον κίνδυνο αναφέρεται στην απογραφή των στοιχείων που πρόκειται να

ασφαλιστούν, όπως οι αξίες των ακινήτων ανά τοποθεσία, λαμβάνοντας υπόψη

86 (German Federal Ministry for Economic Cooperation and Development, 2022)

page86image1786460400 page86image1786460688 page86image1786460992 page86image1786461280 page86image1786461568

Ίδρυμα Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών

συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, όπως τα οικοδομικά υλικά, χρήσεις, ηλικία και κόστος αντικατάστασης.

• Τρωτότητα – σχετίζεται με το ύψος ζημιάς σε διάφορα επίπεδα κινδύνου

Η τρωτότητα αξιολογεί το ύψος και το είδος της ζημιάς που αναμένεται σε διαφορετικά επίπεδα έντασης του κινδύνου και περιλαμβάνει και δευτερογενείς επιπτώσεις, όπως η διακοπή της επιχειρηματικής δραστηριότητας. Για παράδειγμα, η ανάγκη στέγασης πληθυσμού που εξαιτίας κλιματικής καταστροφής δεν έχει πρόσβαση σε εστία, ίσως να διαφέρει χρονικά από την αποζημίωση μιας μονάδας ή ενός οικισμού που έπαθε λιγότερο σημαντικές ζημιές, οι οποίες όμως επιτρέπουν τη λειτουργία του σε κάποιο βαθμό. Τέλος, η τρωτότητα σχετίζεται και με το είδος του πληθυσμού/κοινωνίας που ασφαλίζεται (ευάλωτα κοινωνικά στρώματα, μικρές επιχειρήσεις, κρατική περιουσία κτλ.).

Αν και ο διαμοιρασμός του κλιματικού κινδύνου μπορεί να περιορίσει τις επιδράσεις της κλιματικής αλλαγής σε διάφορα επίπεδα (οικονομικό, κοινωνικό και περιβαλλοντικό), η ασφάλιση δεν πρέπει να αντικαταστήσει την υλοποίηση δράσεων προσαρμογής.

Στο πλαίσιο του διαμοιρασμού του κλιματικού κινδύνου, οι ασφαλιστικές εταιρείες έχουν τη δυνατότητα της αντασφάλισης. Κατά τη διαδικασία της αντασφάλισης οι ασφαλιστικές εταιρείες, για να περιορίσουν τον κίνδυνο αποζημίωσης έναντι κλιματικού κινδύνου, ασφαλίζονται σε αντασφαλιστικές εταιρείες, οι οποίες αναλαμβάνουν μέρους του κινδύνου της ασφαλιστικής κάλυψης. Ουσιαστικά, οι αντασφαλιστές αποκομίζουν κέρδη από την εμπορία κινδύνων μέσω των ασφαλιστήριων συμβολαίων. Τα ασφαλιστήρια προϊόντα των ασφαλιστών συνθέτουν ένα ασφαλιστικό χαρτοφυλάκιο. Καθώς οι ασφαλιστές πρέπει να προστατεύουν την ταυτόχρονη καταβολή πολλών αποζημιώσεων μετά από ένα καταστροφικό φαινόμενο, μεταβιβάζουν τον κίνδυνο σε αντασφαλιστές προκειμένου να προστατεύσουν τα κεφαλαιακά τους αποθέματα και να διασφαλίσουν ότι αυτά θα παραμείνουν φερέγγυα. Ουσιαστικά η αντασφάλιση είναι η ασφάλιση για τις ασφαλιστικές εταιρείες.

Η μεταφορά του κλιματικού κινδύνου με τη χρήση ασφαλιστικών προγραμμάτων δημιουργεί ακόμα ένα επίπεδο προστασίας και ανθεκτικότητας.

Καθώς τα παραδοσιακά είδη ασφάλισης εφαρμόζονται και στον διαμοιρασμό του κλιματικού κινδύνου, στις παρακάτω ενότητες αναλύονται είδη ασφάλισης που σχετίζονται με συγκεκριμένες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, ενώ καταγράφεται και η υφιστάμενη κατάσταση στην Ελλάδα.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

*