Χάνει το τρένο η ελληνική ασφαλιστική αγορά, υπό κατάρρευση το σύστημα συντάξεων

Εκτός αγοράς οδεύουν πολλές ασφαλιστικές εταιρείες που δεν έχουν αναπτύξει εφόδια για να αντεπεξέλθουν τον ανταγωνισμό της Ενιαίας Ευρωπαϊκής Αγοράς καθώς οι επενδυτές ή και οι μέτοχοι δεν είναι πρόθυμοι να βάλουν κεφάλαια σε μη ανταγωνιστικές εταιρείες. Μάλιστα εάν δεν υπάρξει κινητοποίηση των εταιρειών, το μέλλον θα είναι οι εγχώριες ασφαλιστικές δυνάμεις να περιοριστούν στην ασφαλιστική διαμεσολάβηση.
Αυτό εκτιμά ο καθηγητής Ασφαλιστικής Επιστήμης κ. Μιλτιάδης Νεκτάριος ο οποίος έχει διατελέσει για 6 χρόνια διευθύνων σύμβουλος της Εθνικής Ασφαλιστικής και 5 χρόνια διοικητής του ΙΚΑ. Στη συνέντευξη που παραχώρησε στο IW αναφέρεται επιγραμματικά:
  • Στο μέλλον της ελληνικής ασφαλιστικής αγοράς
  • Στην ανάγκη να υπάρξει ένα κύμα συγχωνεύσεων συγχωνεύσεων στις εταιρείες
  • Στην δημιουργία δύο εγγυητικών κεφαλαίων που θα προστατεύουν τους ασφαλισμένους από τις πτωχεύσεις.
  • Στην αδυναμία ανάπτυξης Επαγγελματικών Ταμείων
  • και στην κατάρρευση του συστήματος συντάξεων αν μέχρι το 2012 δεν γίνουν γρήγορες ενέργειες.
 Πως εκτιμάτε την εξέλιξη της ελληνικής ασφαλιστικής αγοράς; Τι την χαρακτηρίζει; έχει παθογένειες; κινείται ομαλά; μοιάζει με τις άλλες ασφαλιστικές αγορές της Ευρώπης ή έχει δικά της γνωρίσματα. Πως θα την περιγράφατε; 
Οι τρέχουσες εξελίξεις στην ασφαλιστική αγορά είναι απόρροια του νέου νομοθετικού πλαισίου του 1994, με το οποίο δημιουργήθηκε η Ενιαία Ευρωπαϊκή Ασφαλιστική Αγορά. Το καθεστώς προστασίας που απολάμβανε η εγχώρια αγορά μέχρι τότε, αντικαταστάθηκε από το καθεστώς της ελεύθερης λειτουργίας των ασφαλιστικών επιχειρήσεων σε όλο το εύρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, κάτω από ομοιόμορφους κανόνες.
 
Να επισημανθεί ότι η ισορροπία δυνάμεων στις ασφαλιστικές αγορές εξαρτάται από τρεις παράγοντες που είναι το Know-How (Τεχνογνωσία), τα Κεφάλαια και τα Δίκτυα Πωλήσεων. Ο καθοριστικός παράγοντας για την εδραίωση και την ανάπτυξη των ασφαλιστικών επιχειρήσεων μίας χώρας είναι η συγκέντρωση επαρκούς τεχνογνωσίας για την οργάνωση και την λειτουργία των επιχειρήσεων αυτών. 

Η τεχνογνωσία πρέπει να ξεκινάει από τις πανεπιστημιακές σχολές και να διαχέεται σε όλη την κοινωνία, με την ανάπτυξη της ασφαλιστικής συνειδητοποίησης του πληθυσμού. Η ασφαλιστική βιομηχανία είναι τομέας έντασης εργασίας υψηλής ειδίκευσης και επομένως προϋποθέτει την ύπαρξη επαρκούς αριθμού στελεχών εξειδικευμένων τόσο στο ασφαλιστικό μάνατζμεντ όσο και στο στρατηγικό σχεδιασμό. Το υψηλό επίπεδο τεχνογνωσίας ερμηνεύει τον καίριο ρόλο ορισμένων χωρών στα ασφαλιστικά πράγματα (π.χ., Μεγάλη Βρετανία) ή την ξεχωριστή παρουσία ορισμένων μικρών χωρών (Ελβετία, Σουηδία, κλπ.). 

Επίσης, η τεχνογνωσία πρέπει να αντανακλάται στο υψηλό επίπεδο λειτουργίας της Εποπτικής Αρχής, η οποία όχι μόνο πρέπει να εποπτεύει την τρέχουσα δραστηριότητα της ασφαλιστικής αγοράς, αλλά, κυρίως, να προβλέπει τις μελλοντικές ασφαλιστικές ανάγκες της κοινωνίας και να προετοιμάζει την αποτελεσματική κάλυψή τους. Η ασφαλιστική τεχνογνωσία είναι ακόμα πιο απαραίτητη στις απελευθερωμένες (μη-προστατευμένες) ασφαλιστικές αγορές, όπως είναι η Ενιαία Ευρωπαϊκή Ασφαλιστική Αγορά. 

Σε ένα τέτοιο πλαίσιο, ο αδήριτος ανταγωνισμός θα οδηγήσει εκτός αγοράς ή θα αποδυναμώσει τις εταιρίες εκείνες που δεν έχουν την απαραίτητη τεχνογνωσία για να βελτιώσουν την αποδοτικότητά τους στο επίπεδο του καθημερινού μάνατζμεντ (technical efficiency), ή που δεν είναι σε θέση να εντοπίσουν και να υλοποιήσουν νέες και καινοτόμες ασφαλιστικές διαδικασίες και προϊόντα (technological efficiency). 

Σε ένα τέτοιο περιβάλλον θα εμφανιστεί απροθυμία των επενδυτών, ακόμα και των υφιστάμενων μετόχων, να προσφέρουν πρόσθετα κεφάλαια στις μη-ανταγωνιστικές ασφαλιστικές εταιρίες. Το γεγονός αυτό οφείλεται όχι μόνο στα συσσωρευμένα προβλήματα του παρελθόντος, όσο κυρίως στις μηδαμινές ελπίδες κερδοφόρου ανάπτυξης στο μέλλον.
Σε μία ασφαλιστική αγορά με αυτά τα χαρακτηριστικά, οι εγχώριες ασφαλιστικές δυνάμεις θα περιοριστούν, μακροπρόθεσμα, μόνο στην ασφαλιστική διαμεσολάβηση. 
Η παραπάνω ανάλυση περιγράφει αρκετά παραστατικά την τρέχουσα συγκυρία και το μέλλον της ελληνικής ασφαλιστικής αγοράς. Όπως σε πολλούς άλλους τομείς, φαίνεται ότι χάνουμε το τραίνο και στην ασφαλιστική αγορά. Για μια ακόμα φορά πληρώνουμε το τίμημα της έλλειψηςπρογραμματισμού καθώς και την αδυναμία συνεργασίας των παραγωγικών δυνάμεων.
 
 
 Έχει δείξει η αγορά τα τελευταία χρόνια ικανοποιητικά δείγματα ανάπτυξης ή δείχνει να σκαλώνει κάπου και τι είναι αυτό;
 
Η ελληνική ασφαλιστική αγορά κινείται σε επίπεδα υποανάπτυξης, με σύνολο ασφαλίστρων/ΑΕΠ περίπου 2% για την τελευταία δεκαετία, όταν ο μέσος όρος των αναπτυγμένων ασφαλιστικών αγορών της Δυτικής Ευρώπης είναι περίπου 10%. Επομένως, το κύριο ζητούμενο είναι η δημιουργία συνθηκών που θα επιτρέψουν την σύγκλιση της ελληνικής προς τις αναπτυγμένες ασφαλιστικές αγορές της Ευρώπης. Η απάντηση πρέπει να αναζητηθεί σε δύο κατευθύνσεις. 
Πρώτον, στη δημιουργία μεγάλων εθνικών ασφαλιστικών επιχειρήσεων που θα προκύψουν από ευρύτατες “συγχωνεύσεις δι’ απορροφήσεως” των μικρο-μεσαίων ασφαλιστικών εταιριών από συγκεκριμένους ”Εθνικούς Πρωταθλητές”, οι οποίοι θα είναι σε θέση να συγκεντρώσουν την απαραίτητη τεχνογνωσία και τα αναγκαία κεφάλαια : (α)για να αναλάβουν την συστηματική ανάπτυξη της αγοράς, και (β) για να ανταγωνιστούν επαρκώς τις μεγάλες ευρωπαϊκές ασφαλιστικές εταιρίες που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα. 

Πρέπει να επισημανθεί οτι οι ξένες ασφαλιστικές εταιρίες από μόνες του δεν πρόκειται να αναπτύξουν συστηματική και μακροχρόνια στρατηγική για την ανάπτυξη της ελληνικής ασφαλιστικής αγοράς, διότι το μέγεθος της αγοράς είναι περιορισμένο και οι προτεραιότητες των μεγάλων ασφαλιστικών συγκροτημάτων βρίσκονται στην Ανατ. Ευρώπη, την Ρωσία, την Κίνα και την Ινδία.

Η δεύτερη προϋπόθεση για την ανάπτυξη της αγοράς είναι η επαρκής εποπτεία. Το νέο εποπτικό πλαίσιο του SOLVENCY II , που μόλις εγκρίθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, θα επιταχύνει τις προαναφερόμενες τάσεις για συγχωνεύσεις, καθώς και τις πτωχεύσεις.    
 
 Προσφάτως στην ημερίδα που οργάνωσε το Πανεπιστήμιο Πειραιώς με την ΕΑΕΕ ο εκπρόσωπος του Πασοκ κ. Μιχάλης Χρυσοχοϊδης αναφέρθηκε στην δημιουργία 2 Επικουρικών (Εγγυητικών) Κεφαλαίων από την πολιτεία ώστε να αποτελέσουν «ασπίδα» προστασίας των ασφαλισμένων σε περίπτωση πτώχευσης ασφαλιστικών εταιρειών. Μπορείτε να μας αναλύσετε το πώς θα λειτουργούν και αν τελικά μπορούν να δημιουργηθούν ή όχι στην ελληνική αγορά;
 
Τα Εγγυητικά Κεφάλαια προστατεύουν τους ασφαλισμένους σε περιπτώσεις πτώχευσης ασφαλιστικής εταιρίας. Με την λειτουργία τους θωρακίζουν την ασφαλιστική διαδικασία και αναβαθμίζουν το κύρος της «ασφαλιστικής υπόσχεσης» που αντιπροσωπεύει το ασφαλιστήριο συμβόλαιο. Ο ασφαλισμένος έχει την διαβεβαίωση ότι η αποζημίωσή του δεν εξαρτάται μόνο από την φερεγγυότητα της ασφαλιστικής του εταιρίας, αλλά από την φερεγγυότητα ολόκληρης της ασφαλιστικής αγοράς.
Το Επικουρικό Κεφάλαιο Ασφάλισης Αυτοκινήτων, το οποίο από το 1985 καλύπτει και τις απαιτήσεις ζημιωθέντων από ασφαλιστικές εταιρίες που έχουν πτωχεύσει, έχει αποδειχθεί ένας εξαιρετικά αποτελεσματικός μηχανισμός για την προστασία εκατοντάδων χιλιάδων ζημιωθέντων, και κατ΄ επέκταση έχει συμβάλλει στη διατήρηση του κύρους της ασφαλιστικής αγοράς.
Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, οι περισσότερες χώρες διαθέτουν Εγγυητικά Κεφάλαια τόσο για τις Ασφαλίσεις Ζωής όσο και για τις Γενικές Ασφαλίσεις. Στις ΗΠΑ, όλες οι Πολιτείες έχουν θεσπίσει την υποχρεωτική λειτουργία Εγγυητικών Κεφαλαίων για τις Ασφαλίσεις Ζωής και τις Γενικές Ασφαλίσεις.
Για την Ελλάδα, προτείνεται η άμεση θέσπιση δύο Εγγυητικών Κεφαλαίων για τους τομείς των Ασφαλίσεων Ζωής και Γενικών Ασφαλίσεων αντίστοιχα (το δεύτερο Εγγυητικό Κεφάλαιο δεν θα καλύπτει τον Κλάδο Αυτοκινήτου, ο οποίος θα συνεχίσει να έχει το υφιστάμενο Επικουρικό Κεφάλαιο).           
 
Πιστεύετε ότι μπορεί να λειτουργεί μια ασφαλιστική αγορά με τις πολυεθνικές και ποια τα τυχόν πλεονεκτήματα ή μειονεκτήματα ή οι τυχόν κίνδυνοι που αυτό συνεπάγεται;
Οι μεγάλες πολυεθνικές ασφαλιστικές εταιρίες μόνο πλεονεκτήματα έχουν για τις υπό-ανάπτυξη ασφαλιστικές αγορές, διότι προσφέρουν την τεχνογνωσία τους , η οποία αποτελεί τον κύριο περιοριστικό παράγοντα για τις αγορές αυτές.
Το ίδιο ισχύει φυσικά και για την Ελλάδα, με την επισήμανση οτι, λόγω του σχετικά μικρού μεγέθους της αγοράς δεν πρέπει να περιμένουμε οι ξένες πολυεθνικές να επενδύσουν τους πόρους που απαιτούνται για την ανάπτυξη της εγχώριας αγοράς σε επίπεδα εφάμιλλα της Ε.Ε.
   
Ποια είναι η άποψή σας για τα Επαγγελματικά Ταμεία που ως θεσμός δεν έχουν αναπτυχθεί ιδιαίτερα στην ελληνική επικράτεια. Πιστεύετε σε αυτόν τον θεσμό, γιατί εμφανίζει υστέρηση στην Ελλάδα και τελικώς υπάρχει πλαίσιο τεχνοκρατικό, και υφίστανται ανάγκες κοινωνικές ώστε τελικά να αναπτυχθούν και εδώ τα Επ. Ταμεία;
Όπως γνωρίζετε είμαστε η μόνη χώρα της Ε.Ε. που δεν έχει ολοκληρώσει την ασφαλιστική μεταρρύθμιση. Μέχρι να γίνει αυτό και μέχρι να γίνει ανακατανομή των ρόλων μεταξύ των τεσσάρων πυλώνων του ασφαλιστικού συστήματος, δεν υπάρχουν οι ουσιαστκές προϋποθέσεις για την ανάπτυξη είτε των Επαγγελματικών Ταμείων, είτε των ομαδικών και των ατομικών συνταξιοδοτικών προγραμμάτων.   
 
Από την επαγγελματική σας εμπειρία ως διοικητής στο ΙΚΑ πείτε μας την άποψή σας για την κοινωνική ασφάλιση, το συνταξιοδοτικό πρόβλημα, τα Ταμεία, την βιωσιμότητα του συστήματος;
Στο πρόσφατο βιβλίο μου για την ασφαλιστική μεταρρύθμιση παρουσιάζω την μόνη λύση επίλυσης του ασφαλιστικού προβλήματος της χώρας η οποία εγγυάται τις σημερινές συντάξεις. Υπογραμμίζω, όμως, οτι η τελευταία προθεσμία για την υλοποίηση της λύσης αυτής είναι η περίοδος 2009-2012. Εάν χαθεί και αυτή η ευκαιρία, όπως χάθηκαν όλες οι ευκαιρίες της τελευταίας δεκαπενταετίας, τότε μετά το 2015 θα γίνουμε μάρτυρες της πλήρους κατάρρευσης του συστήματος συντάξεων της χώρας, με αντίστοιχη κατάρρευση των δημόσιων οικονομικών. Φαίνεται, όμως, οτι το πολιτικό προσωπικό της χώρας έχει σοβαρότερα προβλήματα να ασχοληθεί και συνεχίζει να αγνοεί το ασφαλιστικό πρόβλημα.    
 
Πως κρίνετε την ασφαλιστική μεταρρύθμιση. Θα είναι αποτελεσματική, έχει κενά, προσέφερε κάτι, δεν έγινε τίποτε;
Η πρόσφατη νομοθετική ρύθμιση στοχεύει στην συγχώνευση των ασφαλιστικών ταμείων, κύριων και επικουρικών. Αυτός είναι σημαντικός στόχος. Αλλά οι συγχωνεύσεις για να κριθούν επιτυχείς πρέπει να ολοκληρωθούν σε λειτουργικό επίπεδο, και όχι μόνο στο νομικό. Εύχομαι να δούμε γρήγορα την ολοκλήρωση των λειτουργικών συγχωνεύσεων των Ταμείων. 

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

*