3K Investment Partners: Μαθαίνοντας από τα λάθη

Του Θoδωρή Λιζάρδου, head of Business Development & Marketing, 3K Investment Partners ΑΕΔΑΚwww.3kip.gr

Για πολλούς η έννοια επένδυση σημαίνει μια περιπέτεια που εγκυμονεί κινδύνους και κρύβει παγίδες. Καλύπτεται από κάποιο πέπλο μυστηρίου πίσω από το οποίο μόνο οι μύστες του είδους μπορούν κοιτάξουν.

Η αβεβαιότητα είναι σύμφυτη όχι μόνο με την επένδυση, αλλά με οποιαδήποτε άλλη ανθρώπινη δραστηριότητα και προκαλεί επιφυλάξεις στους περισσότερους ανθρώπους, που έχουν δημιουργήσει με κόπο και προσπάθεια κάποιο χρηματικό απόθεμα ή και άλλα περιουσιακά στοιχεία. Ειδικά εκείνοι που έχουν καταγράψει απώλειες από πρότερες επενδυτικές προσπάθειες, διακατέχονται από εντονότερα αρνητικά συναισθήματα ως προς τη διενέργεια επενδύσεων.

Πράγματι, δεν είναι λίγοι όσοι έχουν υποστεί κεφαλαιακές απώλειες από επενδύσεις, ειδικά στην Ελλάδα. Η ανάμνηση της φούσκας των ελληνικών μετοχών του 1999 ακόμα στοιχειώνει στα μυαλά πολλών. Αλλά και η περίπτωση των ομολόγων του Ελληνικού Δημοσίου άφησε πικρή γεύση σε όσους υπέστησαν την απομείωση (haircut) της ονομαστικής τους αξίας το 2012. Γενικότερα, αρκετοί συνδέουν την επένδυση με την απώλεια χρημάτων ή την υψηλή πιθανότητα απώλειας χρημάτων.

Είναι όμως αυτή η αίσθηση σωστή και αν ναι σε ποιο βαθμό και για ποιους; 

Ορισμένα στοιχεία, τουλάχιστον όσον αφορά την ελληνική αγορά, συνηγορούν ότι μεγάλο πλήθος από αυτούς που επένδυσαν στην ελληνική αγορά τοποθετήθηκαν σε τιμές πολύ υψηλότερες σε σχέση με τις τρέχουσες. Τα στοιχεία των κεφαλαιακών εισροών στα αμοιβαία κεφάλαια που επενδύουν στο ελληνικό χρηματιστήριο καταδεικνύουν ότι, όταν η αγορά βρισκόταν στα υψηλότερα επίπεδά της, τότε ήταν περισσότεροι από ποτέ άλλοτε εκείνοι που έσπευσαν να επενδύσουν (βλ. διάγραμμα 1).

Διάγραμμα 1, πηγές: Ένωση Θεσμικών Επενδυτών, Bloomberg

Διάγραμμα 1, πηγές: Ένωση Θεσμικών Επενδυτών, Bloomberg

Είναι σχεδόν βέβαιο ότι οι περισσότεροι από αυτούς που έσπευσαν το 1999, στα υψηλότερα επίπεδα του ελληνικού χρηματιστηρίου, να αγοράσουν μερίδια ελληνικών μετοχικών αμοιβαίων κεφαλαίων θα νιώθουν μετανοημένοι και επιφυλακτικοί σε κάθε άλλη επενδυτική λύση. Αν και δικαιολογημένος ο φόβος τους, τα στοιχεία (βλ. διάγραμμα 2) υποδεικνύουν ότι οι αγορές προσέφεραν πολλές ευκαιρίες για αποτελεσματικότερη αξιοποίηση του κεφαλαίου τους.

Διάγραμμα 2, πηγή: Bloomberg

Διάγραμμα 2, πηγή: Bloomberg

Όπως διακρίνεται στο διάγραμμα 2, τόσο η παγκόσμια μετοχική αγορά όσο και αυτή των ευρωπαϊκών ομολόγων σε βάθος χρόνου προσέφεραν ευκαιρίες για αξιόλογη απόδοση του κεφαλαίου, παρά τις όποιες διακυμάνσεις (ειδικά στις μετοχές).

Γιατί λοιπόν αρκετοί άνθρωποι κάνουν συστηματικά λανθασμένες επενδυτικές επιλογές και στο τέλος παραμένουν αδρανείς σε ότι αφορά την αξιοποίηση των χρημάτων τους;

Προφανώς, κάθε άνθρωπος είναι μια ξεχωριστή περίπτωση, αλλά υπάρχουν αρκετά κοινά σημεία που χαρακτηρίζουν αυτούς που αποτυγχάνουν συχνά στις επενδύσεις.

Ένα από αυτά τα σημεία αφορά την έλλειψη ενός σαφούς επενδυτικού στόχου και την ανερμάτιστη περιπλάνηση ανάμεσα σε επενδυτικές επιλογές, που για κάποιο λόγο είναι δημοφιλείς σε συγκεκριμένες χρονικές στιγμές. Με αλλά λόγια, είναι σύνηθες τέτοιοι επενδυτές να ακολουθούν την αγέλη, να μιμούνται τις επενδυτικές επιλογές του πλήθους και να μην βασίζονται σε ορθολογικές εκτιμήσεις για την αξία μιας επένδυσης. Εύλογα, αυτή η συμπεριφορά οδηγεί στην απόκτηση αξιών σε υψηλές τιμές, όταν οι αγορές έχουν ήδη κινηθεί ανοδικά και στην απώλεια ευκαιριών που διαμορφώνονται όταν οι αγορές έχουν ισορροπήσει σε χαμηλότερα επίπεδα τιμών.

Δεν είναι σπάνιο το φαινόμενο όπου οι επενδυτές στρέφονται μαζικά σε επενδύσεις ή αποχωρούν από αυτές, μόνο και μόνο επειδή «αυτό κάνουν και οι άλλοι». Η κίνηση μαζί με το «κοπάδι» παρατηρείται όχι μόνο στις επενδύσεις, αλλά και σε πολλές ανθρώπινες συμπεριφορές, πράγμα κοινό με άλλα είδη ζωής. Όταν όμως πρόκειται για τις επενδύσεις η αγελαία συμπεριφορά συνήθως φέρνει ολέθρια αποτελέσματα, καθώς συσκοτίζει πλήρως την κρίση, η επένδυση στερείται ουσιαστικού λόγου και καθοδηγείται από συναισθήματα είτε απληστίας, είτε φόβου.

Ένα επίσης αρκετά κοινό στοιχείο, που οδηγεί συστηματικά σε κακές επενδυτικές επιλογές, είναι η έντονη αποστροφή των ανθρώπων στις απώλειες, ειδικά τις χρηματικές. Αυτό το συναίσθημα οδηγεί σε αδυναμία λήψης αποφάσεων και αλλαγών από το φόβο ότι θα διαπράξουν λάθος ή ότι θα έχουν απώλειες. Αλήθεια, πόσοι επενδυτές κράτησαν επί πολλά χρόνια ζημιογόνες επενδύσεις, μόνο και μόνο για μη «γράψουν» τη ζημιά; Πόσοι και πόσο συχνά αποφάσισαν να «μην κάνουν τίποτα» χάνοντας εύλογες ευκαιρίες, γιατί η σκέψη για απώλειες ήταν ανυπόφορη; Ή πόσοι πήραν παράτολμες επενδυτικές αποφάσεις, που ήταν καταδικασμένες να αποτύχουν, προκειμένου να «ισοφαρίσουν» προηγούμενες απώλειες;

Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις επικράτησε η συναισθηματική φόρτιση, που διακατέχει την πλειονότητα των ανθρώπων, όταν υπάρχει το ενδεχόμενο κάποιας χρηματικής απώλειας. Μάλιστα, μεγάλο πλήθος ανθρώπων αντιλαμβάνεται, εσφαλμένα, την αξία του χρήματος μόνο ως ένα ονομαστικό μέγεθος που δεν επηρεάζεται από το χρόνο. Είναι κοινή η ψευδαίσθηση ότι ένα χρηματικό ποσό σήμερα θα έχει την ίδια αξία στο μέλλον. Κατά αυτό τον τρόπο προτιμούν να βλέπουν το κεφάλαιό τους στην ίδια ή παρόμοια ονομαστική τιμή, όταν ο πληθωρισμός και η αύξηση του κόστους διαβίωσης στην ουσία διαβρώνουν την πραγματική αξία της αποταμίευσής τους, οδηγώντας τους σε βέβαιες απώλειες, τις οποίες όμως «δεν βλέπουν».

Αυτές οι δύο συναισθηματικές καταστάσεις, της αγελαίας συμπεριφοράς και της αποστροφής στην απώλεια, δεν είναι οι μόνες που χαρακτηρίζουν τους επενδυτές που συστηματικά λαμβάνουν αποτυχημένες αποφάσεις, αλλά είναι αρκετά κοινές στην ελληνική πραγματικότητα και συνεπώς αξίζει να τονισθούν.

Πώς όμως οι επενδυτές μπορούν να τις αντιπαρέλθουν, προκειμένου να βελτιώσουν τις επενδυτικές τους επιδόσεις και να αξιοποιήσουν τις ευκαιρίες που δίνουν οι αγορές σε βάθος χρόνου;

Η αλήθεια είναι πως τα επενδυτικά σφάλματα που οφείλονται σε συναισθηματικούς παράγοντες, αν και μπορούν να αποφευχθούν, είναι συχνά και πηγάζουν από την ίδια την ανθρώπινη φύση. Ωστόσο, με την κατάλληλη στρατηγική είναι δυνατή η μείωση της συχνότητάς τους, αλλά και οι επιπτώσεις τους στις επενδυτικές αποφάσεις.

Πρωταρχικά, η επένδυση επιβάλλεται να συνδέεται με συγκεκριμένους στόχους, που αφορούν θεμελιώδεις οικονομικές ανάγκες των επενδυτών. Τέτοιες μπορεί να είναι η συσσώρευση κεφαλαίου για χρήση όταν το άτομο παύει να παράγει επαρκές εισόδημα, η χρηματοδότηση των παιδιών της οικογένειας, η συντήρηση της αποταμίευσης, η αγορά περιουσιακών στοιχείων, αλλά και αρκετές άλλες. Ο προσδιορισμός των επενδυτικών στόχων, που θα εξυπηρετεί η επένδυση, απαιτεί ειλικρίνεια και ιεράρχηση των βασικών αναγκών ή και επιθυμιών.

Το επόμενο βήμα αφορά την κατάρτιση ενός επενδυτικού σχεδίου ή αλλιώς ενός «οδικού χάρτη» που σε γενικές γραμμές θα ακολουθήσει η επενδυτική διαδρομή. Η οικονομική κατάσταση του επενδυτή, η ηλικία του, το εισόδημα, αλλά και η ανοχή του σε μεταπτώσεις της αξίας του κεφαλαίου χρειάζεται να λαμβάνονται υπόψη, πάντα έχοντας ως πλαίσιο τους οικονομικούς στόχους που έχουν τεθεί εξαρχής.

Βασικός σκοπός του επενδυτικού σχεδίου είναι ο προσδιορισμός του χρονικού ορίζοντα της επένδυσης και του κινδύνου, δηλαδή του βαθμού διακύμανσης της αξίας του κεφαλαίου, που άλλωστε καθορίζει την στοχευόμενη απόδοση. Είναι ευνόητο ότι ένα επενδυτικό σχέδιο απαιτεί ικανό χρονικό ορίζοντα προκειμένου να λάβει σάρκα και οστά, αλλά και να αποδώσει. Συνεπώς, οι συνετοί επενδυτές δίνουν όσο περισσότερο χρόνο μπορούν στην επένδυσή τους. 

Κατά την εφαρμογή του επενδυτικού σχεδίου είναι πολύ σημαντικός ο παράγοντας της διασποράς των τοποθετήσεων, σε διαφορετικά είδη αξιών, σε διαφορετικές γεωγραφικές ζώνες, αλλά και χρονικά. Η τμηματική καταβολή του κεφαλαίου επένδυσης βοηθά στην απόκτηση των διάφορων αξιών σε διαφορετικές χρονικές περιόδους, έτσι ώστε να γίνεται μια ομαλή τοποθέτηση σε διάφορα επίπεδα τιμών, δεδομένου ότι είναι πρακτικά   αδύνατο   να   προβλεφθούν   συστηματικά   τα   ανώτατα   και   τα   κατώτατα   σημεία   των   αγορών. Η επίτευξη της διασποράς του επενδυτικού χαρτοφυλακίου μπορεί να επιτευχθεί αποτελεσματικά με τη χρήση αμοιβαίων κεφαλαίων, που ενσωματώνουν τις βασικές αρχές του σωστού καταμερισμού του κεφαλαίου και δίνουν πρόσβαση σε πλήθος αγορών, ακόμα και για σχετικά μικρό ποσό χρημάτων.

Επιπλέον, η επιλογή των στοιχείων που θα απαρτίσουν το επενδυτικό χαρτοφυλάκιο είναι επιβεβλημένο να συνάδει με το επιθυμητό επίπεδο κινδύνου και το χρονικό ορίζοντα που έχει αποφασισθεί. Έμφαση να δίνεται στην αξία των στοιχείων αυτών, των προσδοκιών για την πορεία τους στο μέλλον και όχι τόσο πολύ στις προγενέστερες επιδόσεις τους.

Ο προσδιορισμός των στόχων και η δημιουργία επενδυτικού σχεδίου είναι οι κρισιμότεροι παράγοντες επιτυχίας της επένδυσης. Δεν αφορούν την εκάστοτε συγκυρία, τα διάφορα επενδυτικά προϊόντα και τις εκτιμήσεις για την πορεία των επιμέρους αγορών. Αφορούν τις ανάγκες και τα χαρακτηριστικά των επενδυτών, «προστατεύοντάς» τους από σπασμωδικές αντιδράσεις στις διάφορες κινήσεις των αγορών και των συναισθηματικών εναλλαγών.

Τελικά, αν τηρηθούν κάποιες βασικές αρχές, η επένδυση δεν αποτελεί περιπέτεια με κινδύνους και παγίδες μόνο για μυημένους, αλλά είναι η μέθοδος για την ικανοποίηση βασικών αναγκών και την επίτευξη επιθυμιών.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

*