Π. Ζαμπέλης: Δεν χρειάζεται να πρωτοτυπήσουμε με κοινωνικά και οικονομικά πειράματα στο ασφαλιστικό

[starbox]

 

 

Σε μια περίοδο που το ασφαλιστικό παραμένει το κορυφαίο οικονομικό, κοινωνικό και πολιτικό ζήτημα, ο CEO της AON Hewitt, Παναγιώτης Ζαμπέλης, ένας άνθρωπος με τεράστια εμπειρία σε θέματα ασφαλιστικά και αναλογιστικά, είναι ίσως ο ειδικότερος τεχνοκράτης για να αξιολογήσει το ασφαλιστικό αλλά και τη δυναμική των ιδιωτικών ασφαλιστικών εταιρειών.

 

iw? Το παλαιό ασφαλιστικό σύστημα ήταν βιώσιμο; Αν όχι, τι θα έπρεπε να αλλάξει και σε ποια βάση θα έπρεπε να γίνουν αυτές οι αλλαγές;

 

Παναγιώτης Ζαμπέλης: Σίγουρα δεν ήταν βιώσιμο, και έχει αποδειχθεί. Έχει γίνει πολλή κουβέντα για το τι φταίει, και σίγουρα δεν είναι μόνο οι εξελίξεις των τελευταίων ετών. Το PSI απλώς «γρατζούνισε» το σύστημα. Οι περικοπές των συντάξεων είναι παλαιότερο φαινόμενο. Οι πρώτες περικοπές συντάξεων είχαν γίνει το 1990-1992 με τους τρεις νόμους Σιούφα-Σουφλιά, και από τότε φαινόταν ότι το ασφαλιστικό σύστημα δεν ήταν βιώσιμο. Το 1991-1992 έγιναν σοβαρές παρεμβάσεις προς την κατεύθυνση της ενοποίησης του νομικού πλαισίου. Έκτοτε, έγιναν και άλλες προσπάθειες, οι οποίες, απ’ ό,τι φαίνεται, δεν καρποφόρησαν. Στην ερώτηση που συχνά τίθεται «τι πρέπει να γίνει;» η απάντηση είναι απλή, και θα πρέπει να αναζητηθεί προς την κατεύθυνση των ξένων προτύπων αναμόρφωσης συστημάτων.

Στην Ελλάδα «προσπαθούμε να ανακαλύψουμε τον τροχό». Δεν χρειάζεται να πρωτοτυπήσουμε με κοινωνικά και οικονομικά πειράματα. Η Παγκόσμια Τράπεζα έχει πολύ υλικό, που μπορεί να βοηθήσει τους νομοθέτες. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ήδη βγάλει συστάσεις-κατευθυντήριες γραμμές. Το μόνο που χρειάζεται είναι να δούμε τι συμβαίνει στην Ευρωπαϊκή Ένωση και να το ακολουθήσουμε. Η μορφή και η κατεύθυνση που θα πρέπει να έχει το νέο ασφαλιστικό σύστημα στην Ελλάδα είναι σαφείς. Θα πρέπει να είναι δομημένο στα πρότυπα και της αναδιανομής και της κεφαλαιοποίησης ταυτόχρονα. Αναδιανομή για να καλύπτει όλες τις κατηγορίες εισοδημάτων και πληθυσμού (π.χ. αγρότες) και κεφαλαιοποίησης για να δημιουργεί έσοδα, αφού πλέον η αύξηση των εισφορών, τα όρια ηλικίας, η ανεργία, η υπογεννητικότητα αποτελούν σημαντικά προβλήματα.

 

iw? To νέο ασφαλιστικό κινείται σε θετική κατεύθυνση ως φιλοσοφία ή απλώς διαχειρίζεται με παλαιούς τρόπους τα νέα δημογραφικά και εργασιακά δεδομένα;

 

Π.Ζ.: Δεν νομίζω ότι διαφοροποιείται από τις παλιές λογικές. Ωστόσο, θα πρέπει να εξετάσουμε τι συνέβαινε στο παρελθόν και τι έχει αλλάξει σήμερα, προκειμένου να πάρουμε σωστές αποφάσεις. Οι εισφορές στο μακρινό παρελθόν ήταν πολύ χαμηλές, και οι παροχές ήταν από τις υψηλότερες στον κόσμο. Αυτό το πρόγραμμα είναι εξαιρετικά φιλόδοξο και έχει στόχο να υποκαταστήσει το σύνολο του εισοδήματος του συνταξιούχου. Αυτό δεν υπάρχει πουθενά στον κόσμο, για παράδειγμα ο βαθμός αναπλήρωσης (gross replacement ratio) στα 65 χρόνια έφτανε στο 105% στην Ελλάδα όταν στη Γερμανία είναι στο 45%. Αυτό δημιουργεί προβλήματα στο ασφαλιστικό σύστημα και στο συνταξιοδοτικό και στο δημόσιο χρέος. Συνεπώς, το προτεινόμενο σύστημα πατά στα παλιά και μένει εκεί. Δεν μεταρρυθμίζει αρκετά πράγματα. Στη βάση του είναι το ίδιο και προβληματικό. Όπως δείχνουν τα πράγματα, η πρόταση αυτή καταλήγει σε παροχές υψηλότερες από αυτές του σημερινού συστήματος, μετά τις μειώσεις. Δηλαδή με βαθμό αναπλήρωσης 90% οι περικοπές το φτάσανε κοντά στο 60%, και η πρόταση βγάζει πλέον βαθμό αναπλήρωσης κοντά στο 85%.

Σε ό,τι αφορά τα εργασιακά δεδομένα, ο κλασικός μισθωτός, όπως τον είχαμε γνωρίσει τις προηγούμενες δεκαετίες, τείνει να εξαφανιστεί. Το προτεινόμενο σύστημα δεν είναι καθόλου ευαίσθητο σε αυτές τις προβληματικές εξελίξεις. Δεν μπορεί να αντιμετωπίσει τις νέες συνθήκες εργασίας. Στις ανεπτυγμένες χώρες υπάρχει μια τάση που λειτουργεί καλά. Είναι η «τάση της Σουηδίας». Ήδη η πρόταση των «Σοφών» προέβλεπε το «Σουηδικό Σύστημα», το οποίο έχει τρεις πυλώνες, με πρώτο πυλώνα αυτόν της «νοητής κεφαλαιοποίησης» (National Funding), με στόχο την αναλογιστική ισορροπία μεταξύ εισφορών και παροχών. Μπορείς να διαλέξεις την ηλικία συνταξιοδότησης και να λάβεις την ανάλογη σύνταξη.

 

iw? Πιστεύετε ότι θα έχει αποτελέσματα; Ποιους αδικεί και ποιους ευνοεί;

 

Π.Ζ.: Το προτεινόμενο ασφαλιστικό αδικεί φανερά τους νέους, όπως και τα προηγούμενα. Έχει κάποια θετικά στοιχεία, αλλά έχει βασικότατα αρνητικά. Όταν φτιάχνεις συνταξιοδοτικά συστήματα που δεν μπορούν να διατηρηθούν, τότε αδικείς τους νέους και, σε δεύτερη φάση, τους ίδιους τους ασφαλισμένους και ευνοείς πολύ λίγους. Υπήρξαν ρυθμίσεις παλαιότερα που λειτούργησαν ευνοϊκά για ορισμένες κατηγορίες εργαζομένων, οι οποίες έχουν γίνει παγίδες και εκδικούνται τους νεώτερους. Παράδειγμα είναι τα γνωστά «Εφάπαξ», που δημιουργούσαν τεράστια προβλήματα. Με 4% αφορολόγητο έπαιρναν στα 30 χρόνια εργασίας 90.000 ευρώ για παράδειγμα. Ο ιδιώτης εργαζόμενος δεν μπορούσε. Ο νεότερος εργαζόμενος θα καταβάλει πλέον το 4%, αλλά θα λάβει πενιχρές αποζημιώσεις. Άρα, πάμε στους τρεις πυλώνες, με την επαγγελματική ασφάλιση στον δεύτερο πυλώνα και την ιδιωτική ασφάλιση στον τρίτο πυλώνα.

 

iw? Οι ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες μπορούν να συνεισφέρουν προς τη δημιουργία ενός μικτού συστήματος, που θα εκπληρώνει τους στόχους ενός εθνικού κοινωνικού προγράμματος;

 

Π.Ζ.: Σαφέστατα, οι ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες έχουν καθοριστικό ρόλο να διαδραματίσουν. Αυτό συμβαίνει σε όλες τις ανεπτυγμένες ασφαλιστικές χώρες. Μπορούν να συμμετάσχουν ως διαχειριστές συνταξιοδοτικών προγραμμάτων μεμονωμένων ατόμων ή ατόμων που ανήκουν σε άλλα συστήματα πρώτου και δεύτερου πυλώνα και θέλουν να ενισχύσουν περαιτέρω το εισόδημά τους. Ωστόσο, θα πρέπει να υπάρχει ισχυρή εποπτεία, και πιστεύω ότι η Τράπεζα της Ελλάδος λειτουργεί σωστά προς αυτήν την κατεύθυνση. Επίσης, οι ασφαλιστικές θα πρέπει να λειτουργήσουν με γνώμονα τη συνέπεια προς τον ασφαλισμένο και όχι αποκλειστικά την κερδοφορία προς τον μέτοχο.

 

iw? Πιστεύετε ότι οι όροι της οδηγίας Solvency II επαρκούν για τη δημιουργία μιας υγιούς και σωστά εποπτευόμενης ασφαλιστικής αγοράς;

 

Π.Ζ.: Σε γενικές γραμμές, σίγουρα βοηθούν. Θα συμβάλουν στο να ενδυναμωθεί η αγορά και να συμμετάσχουν οι ασφαλιστικές εταιρείες ευκολότερα στο συνταξιοδοτικό σύστημα. Με τον νέο νόμο που ετοιμάζεται ως προς το θέμα της εκκαθάρισης μιας ασφαλιστικής εταιρείας, οι ασφαλισμένοι έχουν πάει πολύ πίσω στο θέμα της αποζημίωσης. Αυτό χτυπά τον ρόλο της ιδιωτικής ασφάλισης, γιατί οι ασφαλισμένοι σε εταιρεία που κλείνει δεν θα αποζημιωθούν ή θα αποζημιωθούν ελάχιστα. Η ασφαλιστική αγορά θα πρέπει να το προσέξει αυτό το σημείο.

 

iw? Tι θα πρέπει να αλλάξουν οι ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες, ώστε να γίνουν πιο πειστικές στη διεκδίκηση της συμπληρωματικής ασφάλισης;

 

Π.Ζ.: Να μην ξαναϋπάρξει ποτέ έστω και υποψία νέου φαινομένου «Ασπίδας». Οι ίδιες οι εταιρείες θα πρέπει να περιφρουρήσουν την εικόνα και τον ρόλο τους και όχι να συναγωνίζονται η μία την άλλη σε αθέμιτες πρακτικές.

 

iw? Ποιο μοντέλο συνεργασίας κοινωνικής-ιδιωτικής ασφάλισης στην Ευρώπη κρίνετε ότι είναι το πιο επιτυχημένο και, αντίστοιχα, ποιο θα μπορούσε να εφαρμοστεί στην Ελλάδα;

 

Π.Ζ.: Η Σουηδία, η Μεγάλη Βρετανία και η Ολλανδία θεωρούνται ίσως τα πιο επιτυχημένα μοντέλα δημόσιας-ιδιωτικής συνταξιοδότησης. Από εκεί πρέπει να πάρουμε ιδέες και να τις προσαρμόσουμε προς τα ελληνικά δρώμενα και τις ελληνικές δημογραφικές, οικονομικές και κοινωνικές προδιαγραφές.

Πηγή: Περιοδικό Insurance World Ιανουαρίου-Φεβρουαρίου

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

*